انسداد مجرای اشکی

انسداد مجرای نازولاکریمال (اشکی) چیست؟

به انسداد مجرای باریک نازولاکریمال که به طور طبیعی باعث درناژ (تخلیه) اشک از سطح چشم می شود انسداد مجرای اشکی گفته می شود که به دو صورت اکتسابی و مادرزادی است که در این مبحث نوع مادرزادی آن بررسی می شود.

علت انسداد مادرزادی مجرای اشکی نازولاکریمال چیست؟

انسداد مادرزادی مجرای اشکی در کودکان شایع است. 10-6% کودکان قبل از باز شدن کامل مجاری اشکی به دنیا می آیند. در بعضی منابع عنوان شده است که شیوع این اختلال در نوزادان 50%  است. علت این انسداد باقی ماندن مامبران (پرده) در انتهای مجرای نازولاکریمال در سمت بینی است.

قریبا 5 درصد نوزادانی که به موقع متولد می‌شوند دچار انسداد در قسمت انتهایی سیستم مجاری اشکی هستند.

شدت این علائم روز به روز متفاوت است و اشک‌ریزش همراه با ترشحات مخاطی چسبنده شدید و گاهی خفیف و کم است که با سرما یا سرماخوردگی شدید می‌شود.

 علائم کلینیکی‌ این بیماری به طور معمول 80 تا 90 درصد در ماه اول تولد مشاهده می‌شود و آمار انسداد مجاری اشکی در کودکان نارس بیشتر از سایر کودکان است که علت آن به خاطر تاخیر در باز شدن دریچه انتهایی مجاری اشکی است.

 شدیدترین نوع انسداد مجاری اشکی در نوزادان داکروسل مادرزادی است که کیسه اشکی در قسمت پایین مجرای اشکی برجسته می‌شود و در زیر پوست کاملا قابل لمس است.

در نوع خفیف انسداد مجرای اشکی، اشک‌ریزش همراه با ترشحات چسبنده در لبه‌های پلک و مژه‌ها دیده می‌شود. شدت این علائم روز به روز متفاوت است. اشک‌ریزش همراه با ترشحات مخاطی چسبنده شدید و گاهی خفیف و کم است که با سرما یا سرماخوردگی شدید می‌شود.

علائم انسداد مادرزادی مجرای اشکی کدامند؟

معمولا" نوزادانی که این مشکل را دارند در 2 تا 6 هفته اول بعد از تولد علائمی نشان می دهند که شایع ترین آنها اشک ریزش است. در یک ماه اول بعد از تولد ترشح رفلکسی اشک (ریزش اشک) در زمان گریه کردن نداریم و اگر اشک بیاید به احتمال زیاد پاتولوژیک (ناشی از یک بیماری) است. از علائم دیگر این بیماری ترشح، التهاب مکرر ملتحمه و التهاب و عفونت کیسه اشکی است که در این صورت ناحیه زیر چشم، نزدیک بینی قرمز و ملتهب شده و نسبت به لمس حساس است. ممکن است این ناحیه متورم شود و ترشح موکوسی در کناره داخلی چشم دیده شود. در 3/1 موارد این درگیری دو طرفه است. معمولا" علائم نوزاد با گرد و غبار و باد تشدید می شود اما ترس از نور photophobia وجود ندارد.

توجه: در کودکانی که اشک ریزش و photophobia دارند، گلوکوم مادرزادی باید در نظر گرفته شود. 

تشخیص این انسداد چگونه صورت می گیرد؟

1.         با فشار ملایم بر روی کیسه اشکی  lacrimal sac، مایع از منافذ اشکی puncta خارج می شود.

2.         موادی مانند فلئورسئین در داخل چشم ریخته می شوند و بر اساس زمان ناپدید شدن آنها از چشم و یا زمان حضورشان در داخل حفره حلقی دهانی (که با نور آبی کبالت ارزیابی می شود) می توان در مورد وجود یا عدم وجود انسداد قضاوت کرد. انجام این روش تشخیصی در نوزادان مشکلات خاص خود را دارد . برای انجام این تست تشخیصی ابتدا قطره 1% فلئورسئین در ملتحمه ریخته می شود و سپس بین 2 تا 5 دقیقه صبر می کنیم. در شرایط طبیعی بعد از 5 دقیقه تقریبا" نباید هیچ فلئورسئینی در چشم باقی مانده باشد.

درمان انسداد مادرزادی مجرای اشکی چیست؟

انسداد مادرزادی مجرای اشکی در کودکان در اغلب موارد خود به خود بهبود می یابد به طوری که معمولا" تا قبل از 1 سالگی در 95% کودکان مجرای اشکی باز می شود. درمان های مداخله ای این بیماری شامل روش های غیر جراحی و جراحی است.

1-      درمان conservative (غیر جراحی)

شامل تحت نظر گرفتن، ماساژ کیسه اشکی و استفاده از آنتی بیوتیک موضعی است. برای ماساژ لازم است که دست خود را بشوید و انگشت اشاره خود را روی کناره داخلی (سمت بینی) چشم قرار دهید و به سمت پایین فشار دهید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا از کمپرس گرم استفاده کنید. درصورت وجود عفونت، استفاده از یک پماد یا قطره آنتی بیوتیک موضعی مفید است. توجه داشته باشید که آنتی بیوتیک باعث برطرف شدن انسداد نمی شود.

2-      درمان پروبینگ

اگر انسداد مجرای اشکی بعد از چند ماه با درمان های فوق برطرف نشود، یا یک عفونت شدید رخ دهد و یا کودک شما عفونت های عود کننده داشته باشد لازم است probing صورت گیرد که در 95-85% موارد در کودکان زیر یک سال موفقیت آمیز است ولی با افزایش سن کودک احتمال موفقیت کاهش می یابد. عمل probing یک روش جراحی است که حدودا" 10 دقیقه طول می کشد و یک پروب نازک و فلزی از داخل مجرای اشکی بسته عبور داده می شود تا انسداد را برطرف کند. برخی از پزشکان معتقدند سن مناسب probing 6 ماهگی است که بدون بیهوشی عمومی در کلینیک قابل انجام است اما عده ای نیز معتقدند probing تا یک سالگی به تاخیر انداخته شود تا حداکثر شانس باز شدن خود به خودی مجرا به کودک داده می شود. در این سنprobing  در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود.

            3- اگر probing ناموفق باشد و یا در این اقدام نشان داده شود که stenosis (تنگی و باریکی مجرا) وجود دارد ممکن است نیاز به اقدامات جراحی گسترده تری مانند silicone tube intubation باشد که در این روش یک لوله از جنس سیلیکون در داخل مجرای اشکی به مدت 6 ماه گذشته می شود که موجب انبساط مجرا می شود و بعد از این مدت طی یک جراحی کوچک از چشم خارج می گردد.

            4- بالن داکروپلاستیBalloon dacryoplasty  یک روش جراحی جدیدتر balloon catheter dilation است که در این روش یک بالون در گوشه چشم و داخل مجرای اشکی کار گذاشته می شود. در ابتدا این بالون توسط یک مایع استریل به مدت 90 ثانیه منبسط می شود و سپس مایع خارج می شود و مجددا" بالون به مدت 60 ثانیه منبسط شده و در انتها مایع خارج می شود. میزان موفقیت این روش بین 100-80% گزارش شده است.

            5- در موارد نادری که کودکان علیرغم اقدامات درمانی فوق همچنان اشک ریزش دارند ممکن است در کودکان مانند بزرگسالان DCR  یاdacryocystorhinostomy  انجام شود. این روش که درمان اصلی در اکثر بیماران مبتلا به انسداد اکتسابی نیز می باشد باید در افرادی مورد استفاده قرار گیرد که داکریوسیستیت راجعه، بازگشت مایع موکوئیدی، اتساع دردناک کیسه اشکی و یا اشک ریزش آزاردهنده دارند. اگر چه روش های مختلفی برای درمان این حالت وجود دارد اما تکنیک اصلی در همه آنها باز کردن یک راه عبور از داخل کیسه اشکی به فضای بینی است.

 علل انسداد مجرای اشکی در بالغین:

 التهاب های حاد و مزمن مجرای اشکی

ضربه

انسداد مجرای اشکی مادرزادی

علائم بیماری:

  اشک ریزش

  تورم پلک

  تورم کیسه اشکی

  ترشح چرکی

  تاری دید

  احساس درد در صورت

  التهاب کیسه اشکی

  عفونت راجعه ملتحمه

موفقیت جراحی انسداد مجرای اشکی در بالغین به روش اندوسکوپیک:

میزان موفقیت روش عمل اندوسکوپی مجرای اشکی، بین ۷۰ تا ۹۵ درصد می باشد، که برابر با روش کلاسیک DCR است.

جراحی انسداد مجرای اشکی بالغین

در انسداد مجرای اشکی که در بالغین روی می دهد افراد دچار اشک ریزش مداوم و ترشح از چشم مبتلا هستند، علت این بیماری به طور دقیق شناخته نشده است و دلایل مختلفی برای آن مطرح است ولی نکته مهم آن است که در اکثر این افراد ( بیش از %60 موارد) مشکلات دیگر آناتومیک و التهابی بینی مانند انحراف تیغه بینی، پولیپ مخاط بینی، سینوزیت و یا مجاورت نزدیک قدامی ترین سلول هوایی سینوس اتموئید  به مجرای اشکی و یا مشکلات دیگر وجود دارد.

تجربه نشان داده است در طی جراحی مجرای اشکی که در آن  مسیر جدیدی برای تخلیه اشک به بینی ایجاد می شود، اگر این مشکلات برطرف نشود احتمال به نتیجه نرسیدن جراحی مجرای اشکی زیادتر است.

دکتر پوست و مو

کلینیک زیبایی

بهترین کلینیک پوست مو زیبایی