هیپر استوز اسکلتی آیدیوپاتیک منتشر

 

هیپر استوز اسکلتی آیدیوپاتیک منتشر یا Diffuse idiopathic skeletal hyperostosis  که به اختصار به آن DISHمی گویند بیماری است که در آن تاندون ها سخت و کلسیمی شده و به استخوان تبدیل می شوند. این حالت معمولا در تاندون های اطراف ستون فقرات بوجود می آید اما در سایر نقاط بدن که تاندون ها به استخوان متصل شده اند نیز دیده می شود(enthuses). هنوز به درستی علت این بیماری تشخیص داده نشده است. در بسیاری از افراد این بیماری نشانه خاصی ندارد و اغلب به طور تصادفی در پی مراجعه بیمار به پزشک برای بیماری دیگر و با عکسبرداری اشعه ایکس تشخیص داده می شود. در تصویر برداری با اشعه ایکس، استخوان های بیمار بیش از اندازه رشد کرده نشان داده می شود.

DISH می تواند به همراه انواع بیماری های روماتولوژیکی مثل استئوآرتریت رخ دهد و گاهی نیز با بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزانت اشتباه گرفته می شود به دلیل اینکه هر دو ستون فقرات و enthuses را تحت تاثیر قرار می دهند.

شیوع بیماری

بروز بیماری DISH در سنین زیر 40 سال نادر است و با افزایش سن احتمال شیوع آن افزایش می یابد. این بیماری در مردان نسبت به زنان شایع تر است.

علائم بیماری

خشکی و کاهش دامنه حرکتی مفاصل از شایع ترین نشانه های بیماری DISH است. خشکی معمولا صبح ها و به هنگام برخواستن از رختخواب بیشتر است. همچنین پس از یک استراحت طولانی نیز خشکی مفاصل افزایش می یابد. اغلب کاهش دامنه حرکتی در ستون فقرات با یک طرف خم شده همراه است. DISH اکثرا قسمت میانی کمر را تحت تاثیر قرار می دهد، اما همچنین می تواند گردن و قسمت پایینی کمر را نیز متاثر سازد. همچنین به نظر می رسد سمت راست thoracic spine بیش از سمت چپ آن درگیر شود. درد ممکن است یکی از علائم بیماری DISH باشد، اما نه همیشه.
علاوه بر تغییر ستون فقرات، DISH باعث خشکی، درد و تورم در تاندون ها در سرتاسر بدن می شود. لیگامنت ها و تاندون ها در محل اتصال خود به استخوان نزدیک مفاصل، رشد بیش از اندازه استخوان ها را ایجاد می کنند.
چنانچه بیمار DISH در گردن داشته باشد اشکال در بلع (دیسفاژی)، صدای خشن و اشکال در تنفس بروز پیدا می کند. در موارد نادری این حالت بسیار جدی است و ممکن است نیاز به عمل جراحی برای خارج کردن استخوان اپرز باشد.
بروز مشکلات عصبی در بیماری DISH نادر است. در موارد شدید رشد بیش از اندازه استخوان اطراف ستون فقرات، مشکلاتی را برای نخاع و اعصاب ایجاد می کند و باعث از دست دادن احساس و فلجی می شود.

هاری rabies

هاری rabies    یک بیماری عفونی حاد( آنسفالیت ) و کشنده ویروسی است که به دوشکل تحریکی (هاری خشمگین) و ساکت (هاری فلجی) ظاهر می شود. ویروس  هاری از طریق بزاق حیوان هار و محل گازگرفتگی وارد بدن شده و به سمت اعصاب انتهایی در ماهیچه ها می‌رود و شروع به تکثیر می‌نماید. این ویروس در انسان و سایر پستانداران خونگرم قابلیت رشد و تکثیر دارد.

متاسفانه باید گفت در صورت ابتلای فرد به ویروس هاری، مرگ او طی چند روز پس از شروع اولین علایم آن قطعی می باشد.

خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم و ساخت واکسن بیماری های مختلف، هاری قابل پیشگیری می باشد.

اگر فردی به ویروس هاری آلوده شد، باید فورا به مراکز درمانی برود و واکسن هاری تزریق کند. در این صورت امکان نجات از مرگ افزایش پیدا می کند.

در اکثر کشورها، انسان ها در اثر گازگرفتگی توسط حیوانات وحشی آلوده به ویروس هاری، به این بیماری مبتلا می شوند و بیشترین حیوانی که در انتقال این ویروس خطرناک، نقش ایفا می کند، سگ می باشد.

اصلی ترین راه انتقال این ویروس، از راه گاز گرفتگی است، اما از طریق راه هایی مانند دستگاه گوارش، مخاط و پوست  نیز انتقال پیدا می کند.

این بیماری مخصوص گوشتخوران اهلی و وحشی بوده ، انسان و سایر حیوان های خونگرم پستاندار، بطور تصادفی و اغلب از طریق حیوان گزیدگی به آن مبتلا می شوند.

اهمیت بیماری هاری به دلایل زیر است :

1-      میزان کشندگی بالا(100%)، بطوری که پس از ظهور علایم بالینی چه در انسان و چه در حیوان، قابل درمان نبوده و بیمار محکوم به مرگ خواهد بود .

2-      افزایش روند موارد حیوان گزیدگی در انسان ، بطوری که به ناچار سالانه مبالغ زیادی صرف خرید سرم و واکسن ضد هاری جهت درمان پیشگیری آسیب دیدگان می شود .

3-      تلفات دام و خسارت های اقتصادی ناشی از این بیماری که در دام ها ایجاد می شود.

روند سالانه حیوان گزیدگی در ایران روبه افزایش است، بر اساس بررسی های آماری در استانهای مختلف بیش از 85%از موارد حیوان گزیدگی توسط سگ اتفاق می افتد که بیشتر این موارد به سگ های خانگی و سگ های گله اختصاص دارد و متاسفانه علت اصلی آن عدم قلاده گذاری است .

عامل بیماری:

عامل هاری ، ویروسی از گروه RNA و نروتروپ متعلق به رابدو ویروس ها و جنس لیا ویروس ها است .حلال های چربی ، ویروس را از بین می برد .

این ویروس تحت تاثیر خشکی و حرارت  56 درجه سانتی گراد طی یک ساعت ، اشعه ماورا بنفش ، فرمالین و اتانول 70 – 40 % ، ترکیب های آمونیوم چهار ظرفیتی ، آب و صابون بنزالکانیوم کلراید یک درصد غیر فعال می شود .

راههای سرایت بیماری به حیوان و انسان:

1-      گاز گرفتن:اصلی ترین راه سرایت بیماری ، گاز گرفتن بوسیله حیوان هار است . البته از طریق کشیدن شدن پنجه آغشته به بزاق حاوی ویروس هاری ( بویژه در گربه و گربه سانان )نیز بیماری منتقل می شود.

2-      پوست : از طریق پوست سالم ، هاری سرایت پذیر نیست؛ ولی از راه کوچک ترین خراش یا زخم در پوست ، این بیماری منتقل می شود.

3-       نسوج مخاطی : سگها و گربه های به ظاهر سالم که در اواخر دوره نهفتگی بیماری هاری هستند و هنوز علایم بالینی در آنها ظاهر نشده ، از طریق لیسیدن لب ،چشم و بینی کودکانی که با آنها بازی می کنند بیماری هاری را انتقال می دهند .

4-       تنفس : بویژه در غارهای محل زندگی خفاش های آلوده ، امکان پذیر است .

5-       دستگاه گوارش : انتقال از این راه بعید است؛ ولی حیوان گوشتخوار ممکن است به ندرت از طریق خوردن لاشه حیوان مرده در اثر ابتلا به هاری به این بیماری مبتلا شوند. به هر حال باید از خوردن گوشت و فرآورده های دام های مبتلا به هاری خودداری کرد.

6-       جفت : از آنجا که در یک بررسی ویروس هاری را از جنین ، رحم و تخمدان های یک حیوان ماده جدا کردند ، انتقال هاری از طریق جفت نیز بعید نیست .

7-       وسایل آلوده : از آنجا که ویروس در برابر نور و خشکی حساس است انتقال از این راه در موارد استثنایی رخ می دهد .

8-       انسان به انسان :تا به حال موارد معدودی انتقال هاری از انسان به انسان از طریق پیوند اعضا در دنیا گزارش شده است .

علایم بیماری در حیوان:

دوره نهفتگی در سگ و گربه معمولا 3 – 2 هفته و گاهی چند ماه است . در خصوص بروز علایم هاری در حیوان باید به این نکته توجه داشت که در برخی موارد ، 10 – 3 روز قبل از بروز علایم بالینی در سگ و گربه ویروس موجود در بزاق حیوان می تواند بیماری را منتقل کند .

اگر بزاق حیوان در زمان گاز گرفتن  آلوده به ویروس باشد علایم بالینی حد اکثر 10 روز بعد در حیوان ظاهر شده و حیوان خواهد مرد. به همین دلیل ، پس از هر گاز گرفتن توسط این دو حیوان ، باید آنها را تا 10 روز در قرنطینه نگه داشت .

پس طی دوره نهفتگی اولین علامت بیماری ، تغییر در رفتار و عادت های حیوان است؛ به نحوی که یا بیش از اندازه به صاحب خود انس و الفت پیدا می کند و مثل این که از او کمک می طلبد یا عصبانی و بد خو شده ، غذای خود را به دلیل اختلال در بلع به خوبی نمی خورد .

پیشرفت بیماری در حیوان به دو صورت می توند باشد :

• هاری ساکت یا فلجی : حیوان به گوشه ای پناه می برد و ابتدا دست ها سپس پاها و بعد سایر اندامها فلج شده و در نهایت حیوان به علت فلج دستگاه تنفسی می میرد .

• هاری خشمگین : پس از دوره تغییر رفتار ، حیوان پریشان و مظطرب و کم کم وحشی و درنده می شود و به گاز گرفتن سنگ و چوب و اشیای مختلف پرداخته و محل زندگی خود را ترک می کند و بدون هدف به هر جایی می رود و به هر کس و هر حیوان سر راه خود حمله می برد .

در نهایت پس از مدتی در اثر دوندگی زیاد و گرسنگی و تشنگی به علت عدم قدرت بلع ، کف از دهانش سرازیر شده و پی در پی زمین می خورد .صدای پارس حیوان ، خشن ، ناموزون و بریده بوده و درندگی در چهره اش هویداست .

علایم بالینی در انسان :

دوره نهفتگی در انسان بطور معمول 15 روز تا 3 ماه و بطور متوسط 1 تا 2 ماه (75% موارد کمتر از 3 ماه )به طول می انجامد . ولی از چند روز تا بیش از 3 ماه ، حتی تا چند سال هم مشاهده شده است .طول دوره نهفتگی به شدت زخم ، تعداد جراحت و محل آنها بستگی دارد . به نحوی که گاز گرفتن صورت زودتر موجب بروز علایم بیماری می شود .سوش ویروس آلوده کننده ،همچنین سن و گاز گرفتن از روی لیاس یا وسایل حفاظتی نیز در طول دوره  نهفتگی تاثیر دارد .

پس از دوره نهفتگی علایم اولیه غیر اختصاصی( تب، لرز ، سردرد، ضعف ،درد عضلانی ،اشکال در بلع و…) و اختصاصی (سوزش ، گزگز و مورمور در محل گاز گرفتن ) همچنین مرحله حاد عصبی به دو شکل تحریکی یا خشمگین (ترس از آب علامتی است که در این شکل در بیشتر موارد دیده می شود ) و ساکت یا فلجی ( این دوره طولانی تر از هاری خشمگین است و کمتر شایع می باشد ) بروز پیدا می کند و در نهایت بیمار به مرحله کما می رسد و به علت نارسایی و آپنه یا کلاپس قلبی عروقی می میرد .از شروع علایم بالینی تا مرگ بطور متوسط 4 تا 7 روز طول می کشد .

تعاریف و طبقه بندی موارد

اقدامات لازم در خصوص افراد حیوان گزیده :

•  زودن و خارج کردن ویروس هاری از محل زخم؛ شستشوی‌ عمقی‌ با آب‌تمیز و محلول‌ صابون‌ حداقل‌ به‌ مدت‌ ۵تا ۱۰ دقیقه‌ که‌ می‌توان‌ ادعا کرد درصدبالایی از پیشگیری‌ مربوط به‌ رعایت‌کامل‌ همین‌ نکته‌ است‌.بنابراین‌ تأکیدمی‌شود در صورت‌ مواجهه‌ با حیوان‌گزیدگی‌ قبل‌ از ارجاع‌ به‌ مرکز درمان‌پیشگیری‌ در خانه‌ بهداشت‌ اقدام‌ فوق‌را انجام‌ دهید.

•   کردن‌ کف‌ صابون‌از لابلای‌ زخم‌:با استفاده‌ از شیلنگ‌آب‌ یا آبپاش‌ باید کف‌ صابون‌ باقیمانده‌ در لابلای‌ زخم‌ کاملا شسته‌شود زیرا باقیماندن‌ صابون‌،اثر بعضی‌ موادضدعفونی‌ کننده‌ را که‌ بعد از شستشومورد استفاده‌ قرار خواهد گرفت‌ خنثی‌می‌نماید.

•  قطع کامل قسمت های له شده و نکروزه

•  ضد عفونی‌ با الکل‌ اتیلیک ۴۰ تا۷۰%‌ یا محلول‌ بتادین 1 %‌ ویا سایر مواد ویروس کش.

•  خودداری از بخیه زدن زخم

•  تزریق سرم ضد هاری :سرم فقط به کسانی تزریق می شود که دارای یک یا چند گزیدگی یا خراش عمیق جلدی (خراشی که در آن خون دیده شود )یا آلوده شدن غشاء مخاطی با بزاق و یا خراش های سر و صورت و گردن باشند .

•  تزریق واکسن ضد هاری

•  تزریق سرم و واکسن ضد کزاز ( توام یا ثلاث )

•  آنتی بیوتیک تراپی به مدت 10 – 7 روز برای پیشگیری از عفونت ثانویه ضروری است .

•  تحت مراقبت قرار دادن حیوان مهاجم به مدت 10 روز

•  نمونه برداری از حیوان مهاجم مشکوک

نکات‌ مورد توجه‌:

1-      در صورتی‌ که‌ حیوان‌ مهاجم ‌سگ یا گربه و در دسترس‌ باشد‌بایستی‌ آن‌ را به‌ مدت‌ ۱۰ روزبستری‌ و تحت‌ نظر قرار داد (ضمناآب‌ و غذای‌ کافی‌ به‌ او داده‌ شود).درصورتی‌ که‌ طی‌ مدت‌ فوق‌ حیوان‌ تلف‌شد و یا علایم‌ هاری‌ در او بروز کرد به‌احتمال‌ زیاد مبتلا به‌ هاری‌ می‌باشد وبایستی‌ واکسیناسیون‌ ضدهاری‌ تانوبت‌ آخر جهت‌ فرد حیوان‌ گزیده‌انجام‌ شود و نمونه بافت مغزی حیوان جهت آزمایش به انستیتو پاستور ایران ارسال گردد.

در صورت‌ عدم بروز علایم هاری و نمردن حیوان،در دوره تحت نظر ، بطور قطع حیوان هار نیست‌ و باید ازادامه‌ واکسیناسیون‌ شخص‌ خودداری‌شود.

۲- برای‌ خراشها و زخم‌های‌ کوچک‌ و دور از مرکز اعصاب‌ یا لیسیدن‌شخص‌ به‌ وسیله‌ حیوانات‌ مشکوک‌ به‌هاری‌ تنها از تزریق‌ واکسن‌ استفاده‌شود.

۳- واکسن‌ ضدهاری‌ در اطفال‌ (زیر۲ سال‌) حتما باید در ناحیه‌ بالا و جانبی‌ران‌ تزریق‌ شود.

۴-  افرادی‌ که‌ توسط موش‌ خانگی‌ وصحرایی‌ و خرگوش‌ مورد گزش‌ قرارمی‌گیرند احتیاج‌ به‌ درمان‌ پیشگیری‌ندارند.البته درباره آسیب دیدگان گازگرفته توسط موش خرما و راسو درمان پیشگیری ضروری است .

۵-  افرادی‌ که‌ واکسیناسیون‌ کامل‌شده‌اند اگر مجددا مورد گزش‌ حیوان‌قرار گیرند تزریق‌ سرم‌ به‌ آنان‌ توصیه‌نمی‌شود.

۶-  کلیه‌ موارد حیوان‌ گزیدگی رابایستی‌ هاری تلقی‌ کرد و فورا تحت‌اقدامات‌ درمان‌ پیشگیری‌ قرار داد تاخلاف‌ آن‌ ثابت‌ شود.

۷-  دز مصزفی سرم ضدهاری 20 واحد به ازای هرکیلوگرم وزن بدن است که نیمی از آن در داخل جراحت و نیم دیگر به صورت عضلانی تزریق می‌گردد.

۸-  این سرم بایستی در داخل یخچال در برودت 8-0 درجه سانتی‌گراد نگهداری گردد و نبایستی سرم در درجات زیر صفر قرار گیرد.

۹-  اگر بیش از 5 میلی‌لیتر از سرم ضدهاری (مقدار تزریق عضلانی) برای فرد مجروح مورد نیاز باشد به منظور جلوگیری از آزردگی عضلانی باید سرم بصورت منقسم در دو محل جداگانه تزریق گردد.

۱۱-  افراد گاز گرفته توسط سگ واکسینه به علت عدم اعتماد به ایمنی و امکان انتقال بیماری هاری باید طبق دستورالعمل تحت درمان پیشگیری قرار گیرد .

۱۲-  تزریق واکسن ضدهاری در پنج نوبت در روزهای:صفر، 3، 7، 14 و 30 که تزریق در عضله دلتوئید انجام می‌شود .

۱۳-  واکسیناسیون پرسنل در معرض خطر هاری (ایمنسازی قبل از مواجهه)؛ برای حفاظت از کسانی که به سبب شغلی در معرض خطر ابتلای بیماری هاری می باشند مانند دامپزشکان ، تکنسین ها ی دامپزشکی ، کارگران کشتارگاه ها ، خدمه باغ وحش ، شکارچیان ، شکاربانان محیط زیست ،چوپانان ، پرسنل مسئول هاری و کار کنان آزمایشگاههایی که با ویروس هاری سر و کار دارند ، سه نوبت واکسن ضد هاری در روزهای صفر ،7 و 21 و 28 و اگر مصون سازی فوریت نداشته باشد سه نوبت در روزهای صفر ، 28 و 56 تزریق می گردد .

در این افراد لازم است تیتر آنتی‌کور ضدهاری سالانه اندازه‌گیری شود و در صورت نقصان آنتی‌کور و یا عدم امکان انجام این اندازه‌گیری برای حفظ مصونیت سالانه یک تزریق یادآور انجام گیرد.

یووئیت Uveitis

چشم شما شبیه یک توپ است که در آن بافتی سه لایه، حفره مرکزی را که حاوی مایع ژله ای می باشد، احاطه کرده است.

داخلی ترین لایه آن شبکیه است که نور را دریافت و تصویر اشیا را به مغز ارسال می کند. لایه میانی بین صلبیه (اسکلرا) و شبکیه قرار گرفته است و یووه آ یا مشیمیه نامیده می شود. لایه خارجی که اسکلرا نامیده می شود، دیواره محکم و سفید رنگ چشم می باشد. یووئیت همان التهاب یووه آ می باشد. یووئیت یک یا هر دو چشم را درگیر می کند و ممکن است سایر بخش های چشم از قبیل قرنیه، صلبیه، زجاجیه، شبکیه و عصب بینایی را نیز دچار مشکل کند. این بیماری عامل 10% از نابینایی ها است.

  

اهمیت یووه آ

یووه آ شامل بخش زیادی از عروق خونی (وریدها، شریان ها و مویرگ ها) است که مسئول خون رسانی داخل چشم هستند. به دلیل اینکه یووه آ بخش های مهمی از چشم مانند شبکیه را خون رسانی می کند، التهاب آن می تواند منجر به اختلال در بینایی شود.

علائم یووئیت

علائم یووئیت شامل موارد زیر می باشد:

حساسیت به نور

تاری دید

درد

نقاط شناور در میدان بینایی

قرمزی چشم

در یوئیت ممکن است بروز ناگهانی قرمزی چشم، همراه یا بدون همراهی با درد چشم مشاهده شود که منجر به تاری دید می شود.

اگر مبتلا به درد یا قرمزی چشم هستید، لازم است جهت معاینه و درمان به چشم پزشک مراجعه کنید.

علل یووئیت

علل متعددی برای یوئیت مطرح می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از :

علل ویروسی : مانند زونا  و ویروس تب خال

علل قارچی : مانند هیستوپلاسموز

علل انگلی : مانند توکسوپلاسموز

بیماری هایی که سایر بخش های بدن را درگیر می کنند از قبیل بیماری های کلاژن – واسکولار (بیماری های روماتیسمی)

سابقه ضربه به چشم

در بیشتر موارد، علت این بیماری ناشناخته است.

تشخیص یووئیت

معاینه دقیق چشم، توسط چشم پزشک در تشخیص یووئیت نقش مهمی دارد. التهاب بخش های داخلی چشم می تواند تاثیر دائمی بر روی بینایی داشته باشد و حتی ممکن است در صورت عدم درمان، منجر به نابینایی شود.

چشم پزشک بخش های داخلی چشم را معاینه می کند و برای بررسی های تکمیلی ممکن است از آزمایش خون، تست های پوستی یا عکس رادیولوژی استفاده نماید. هنگامی که یووئیت با بیماری زمینه ای دیگری مرتبط باشد، حتی ممکن است جهت بررسی سایر اعضای بدن، با متخصصان سایر رشته های مشورت نماید.

انواع یووئیت

انواع مختلفی از یووئیت وجود دارند که تقسیم بندی آن بر مبنای محل درگیری چشم می باشد.

وقتی که التهاب یووه آ محدود به عنبیه در جلوی چشم باشد، ایریتیس نامیده می شود. التهاب عنبیه ممکن است شروع ناگهانی داشته باشد و یا در طی چندین ماه ایجاد شود و در مواردی که همراه با التهاب جسم مژگانی باشد، ایریدوسیکلیت نامیده می شود. التهاب بخش های خلفی چشم کوروئیدیت یا کوریورتینیت نامیده می شود که پیشرفت آن می تواند آهسته تر از سایر انواع باشد.

در مورادی نیز ممکن است قسمت های بینابینی درگیر شود که به آن یووئیت بینابینی می گویند.

در حالتی که سیر یووئیت آهسته باشد، ممکن است ظاهر چشم کاملاً طبیعی به نظر برسد و تنها با معاینه دقیق، التهاب داخل چشم مشخص می شود.

درمان یووئیت

یوئیت یک بیماری خطرناک است و احتمال دارد منجر به آسیب دائمی چشم شود. بنابراین درمان در اولین فرصت توصیه می شود.

درمان یوئیت بستگی به علت آن دارد و شامل داروهایی است که به شکل موضعی، تزریق داخل چشمی، خوراکی و یا تزریق وریدی تجویز می شوند.

قطره های چشمی کورتیکواستروئیدی و قطره های گشاد کننده مردمک، در کاهش میزان التهاب و درد نقش بسیار مهمی دارند. در موارد التهاب بسیار شدید، ممکن است استفاده از داروهای خوراکی یا تزریقی لازم باشد.

اگر یووئیت با عفونتی در سایر بخش های بدن همراه باشد، لازم است همراه با کورتیکواستروئیدها از آنتی بیوتیک مناسب (طبق نظر چشم پزشک) استفاده شود.

عوارض یووئیت

یووئیت ممکن است با عوارض زیر همراه باشد :

آب سیاه (گلوکوم)

آب مروارید (کاتاراکت)

ایجاد چسبندگی های داخل چشمی

ورم شبکیه و آسیب به سلول های بینایی

در این عوارض ممکن درمان دارویی، جراحی، تزریقات داخل چشمی و یا لیزر درمانی ضروری باشد.

اگر مبتلا به قرمزی چشم شده اید، در صورت عدم بهبود آن حتماً با یک چشم پزشک مشورت نمایید

.

یبوست مزمن

یبوست مزمن چیست؟

برای یبوست تعریف دقیقی وجود ندارد. در بیشتر افراد یبوست ممکن است به صورت یک یا چند تا ازعلائم زیر بروز کند:

     اجابت مزاج به میزان کمتر از سه بار در هفته.
     وجود مدفوع سفت و گلوله گلوله.
    مدفوعی که به سختی دفع می‌شود.
    داشتن اجابت مزاج دردناک.
    احساس عدم تخلیه کامل پس از اجابت مزاج.

برای این که بدانید چرا یبوست رخ می‌دهد، ابتدا باید کارکرد طبیعی روده را بشناسید.

کارکرد طبیعی روده

غذاها و مایعات سفر دور و دراز خود را در دستگاه گوارش شما با عبور سریع از دهان تا معده آغاز می‌کنند. عضلات معده شل می‌شوند تا گنجایش غذای بلعیده شده را داشته باشند، اما مایعات در طی 20 دقیقه وارد روده کوچک شده و مواد جامد چند دقیقه دیرتر به آنجا می‌رسند. اگر چه این فرایند از معده و دهان آغاز می‌شود، اما بیشتر فرایند گوارش در روده کوچک اتفاق می‌‌افتد.

 با ورود مواد غذایی و مایعات به جریان خون، محتویات روده فشرده‌تر و سفت‌ترمی‌شوند.

دیواره روده دارای عضلاتی است که به طور ریتمیک منقبض‌شده و مواد غذایی را به جلو می‌رانند. شبکه عظیمی از اعصاب، این انقباضات را با یکدیگر هماهنگ کرده وهورمون‌های مختلف این فرایند را تنظیم می‌کنند.

ساختمان کولون

در افراد سالم در حدود شش ساعت طول می‌کشد تا غذا از روده کوچک عبور کند. سپس مواد غذایی وارد روده بزرگ یا کولون (یا قولون) می‌شوند. آب اضافی غذا در روده بزرگ جذب شده و میلیون‌ها باکتری که در آنجا زندگی می‌کنند، بو و رنگ خاص مدفوع را به آن می‌دهند.

 انقباضات غیرارادی عضلات دیواره روده بزرگ محتویات غذایی را از میان آن به جلو می‌رانند. زمان مورد نیاز برای عبور مواد از کولون متفاوت بوده و در افراد سالم به طور متوسط به 18 تا 20 ساعت می‌رسد.

بعد  نوبت به راست‌روده در انتهای کولون می‌رسد. روده بزرگ  قادر است مقدار زیادی مدفوع را ذخیره کند. زمانی که راست‌روده از مدفوع پر می‌شود، علائمی مبنی بر نیاز به تخلیه مخابره می‌کند. در این حالت دو حلقه عضلانی که مجرای مقعد را بسته و از نشت مواد به خارج جلوگیری می‌کنند، شروع به شل شدن می‌کنند. در عین حال عضلات روده بزرگ منقبض می‌شوند تا مدفوع را به خارج برانند و انقباض ارادی عضلات  شکمی این امر را تسهیل می‌کند.

اختلال در این فرایند پیچیده می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند.

آشنایی با علل و راه‌حل مشکل گوارشی یبوست
کم‌تحرکی، مصرف غذاهای آماده و فست فودها، مصرف نکردن میوه و سبزی به میزان کافی و تغییر شیوه زندگی موجب شده است تا یبوست به یکی از مشکلات شایع گوارشی تبدیل شود. برای آشنایی با علل، عوارض و راه‏های پیشگیری و درمان این مشکل شایع گوارشی با ما همراه شوید.
محدوده طبیعی عادات روده‌ای و تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف متفاوت است. تعداد دفعات اجابت مزاج از 3 بار در روز تا 3 بار در هفته طبیعی است و به طور کلی کمتر بودن تعداد دفعات اجابت مزاج از وضعیت معمول هر فرد، سخت و طولانی بودن عمل دفع، نیاز به فشار بیش از حد هنگام دفع، سفت و خشک بودن مدفوع، احساس درد و یا احساس تخلیه ناکامل بعد از اجابت مزاج یبوست تلقی می‌شود. برای آنکه بگوییم شخصی مبتلا به یبوست مزمن است باید 2 مورد و یا بیشتر از علایم زیر را حداقل به مدت 3 ماه طی یک سال داشته باشد.
دفع کمتر از 3 بار در هفته
نیاز به اعمال فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج
مدفوع سفت و خشک و ناپیوسته
احساس تخلیه ناکامل بعد از اجابت مزاج

 

یبوست از کجا می‌آید؟

برای آشنایی بهتر با این مشکل و علل به وجود آمدن آن لازم است مختصری راجع به چگونگی عملکرد دستگاه گوارش بدانیم. بخش فوقانی دستگاه گوارش که از دهان آغاز می‌شود متشکل از مری و معده بوده و مسؤولیت فرو بردن و هضم غذا را بر عهده دارد. بخش تحتانی دستگاه گوارش متشکل از روده کوچک، روده بزرگ (کولون)، راست روده و مقعد است و در جذب مواد غذایی، آب و الکترولیت‌ها و در نهایت تشکیل مدفوع و دفع آن نقش دارد. بخش اعظم مواد غذایی مصرف شده پس از طی مراحل هضم در روده کوچک جذب می‌شود و آنچه به روده‌بزرگ می‌رسد بخش ناچیزی است که قابلیت جذب در روده کوچک را نداشته است. این بخش غیرقابل جذب شامل مواد فیبری (پلی‌ساکاریدهای موجود در غشای سلول‌های گیاهی) است که منشا آنها دانه غلات، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات است. انقباضات پیش برنده عضلات دیواره روده موسوم به حرکات دودی شکل محتویات درون روده را به جلو می‌رانند. روده بزرگ قابلیت جذب آب و املاح معدنی را دارد و حدود 90 درصد از آب موادغذایی هضم شده را که با حجم حدود 1000 تا 2000 میلی‌لیتر در روز به این بخش از دستگاه گوارش راه می‌یابد جذب کرده و مدفوع نیمه جامدی را با حجم حدود 200 تا 250 میلی‌لیتر تولید می‌کند. میزان این جذب آب بستگی به مدت ماندگاری مواد دفعی در روده بزرگ و وضعیت سلامت روده بزرگ دارد. هرچه حرکات دودی روده بزرگ کمتر و به تبع آن مدت زمانی که مواد دفعی در این بخش باقی می‌مانند، بیشتر باشد آب بیشتری جذب شده و مدفوع سخت‌تری تشکیل خواهد شد بنابراین سهولت اجابت مزاج در هر فرد علاوه بر میزان مصرف مواد فیبری و مایعات در رژیم غذایی روزانه به حرکات طبیعی روده بزرگ و فواصل میان عمل دفع نیز بستگی دارد.

چه چیزهایی را باید اصلاح کنیم؟

رژیم غذایی و شیوه زندگی:

رژیم غذایی سرشار از چربی‌های حیوانی گوشت، تخم‌مرغ و شیرینی، مصرف ناکافی میوه‌ها و سبزی‌ها وسایر مواد غذایی حاوی فیبر در رژیم غذایی، عدم نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی، عدم فعالیت بدنی مناسب و عدم رعایت دقت در زمان احساس نیاز به اجابت مزاج و نادیده انگاشتن یا به تعویق انداختن آن از دلایل رایج یبوست مزمن و یا تشدید آن هستند. در این‌گونه موارد معمولا یبوست مشکل جدی تلقی نمی‌شود و با تصحیح عادات تغذیه‌ای و شیوه زندگی قابل کنترل و درمان است. مسافرت و تغییر در عادات روزانه نیز می‌تواند به یبوست منجر شود. بستری بودن طولانی‌مدت به دنبال تصادفات، اعمال جراحی یا به علت بیماری معمولا یبوست به همراه خواهد داشت.

سن و جنس:

به‌طور کلی یبوست در سالمندان شیوع بیشتری دارد. کمتر شدن حرکات طبیعی روده یا افزایش سن، نداشتن رژیم غذایی مناسب، عدم مصرف مایعات به میزان کافی، نداشتن فعالیت فیزیکی کافی، ابتلا به بیماری‌ها ویا مصرف داروهایی که احتمال یبوست را افزایش می‌دهند از علل رایج یبوست در دوران سالمندی است. یبوست در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است. در دوران بارداری به خصوص در ماه‌های آخر به علت افزایش قابل توجه هورمون‌های جنسی، کم شدن حرکات طبیعی روده و به تاخیر افتادن تخلیه روده و به علت فشار مکانیکی که از رحم بر روده بزرگ وارد می‏شود احتمال بروز یبوست زیاد است.

داروها:

گاهی یبوست در اثر مصرف برخی داروها ایجاد می‏شود. ضد دردهای مخدر مانند مورفین و کدئین، داروهای آنتی‌کولینرژیک مانند هیوسین، داروهای ضدافسردگی مانند ایمی‌پرامین وفلوکستین، داروهای ضدصرع مانند فنی‌توئین و کاربامازپین، داروهای آنتی‌سایکوز مانند هالوپریدول و کلوزاپین، مکمل‌های غذایی حاوی آهن و کلسیم، برخی داروهای کاهش‌دهنده فشارخون مانند وراپامیل و دیلتیازم، داروهای کاهش دهنده چربی خون مانند کلستیرامین و آتورواستاتین، داروهای شل‏کننده عضلات مانند باکلوفن، داروهای مورد استفاده برای درمان زخم معده مانند امپرازول و سوکرالفیت، داروهای آنتی‌هیستامین و آنتی‌اسیدهای حاوی آلومینیوم و کلسیم از جمله داروهایی هستند که معمولا عارضه یبوست را به همراه دارند. در این‌گونه موارد اغلب نیازی به قطع دارو نیست و افزایش مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها در رژیم غذایی روزانه می‌تواند راهکار مناسبی برای مقابله با یبوست باشد. البته در برخی موارد ممکن است داروهای مورد استفاده با صلاحدید پزشک معالج با داروهای دیگری جایگزین شود.

اعتیاد به موادمخدر:

مصرف مداوم ترکیبات مخدر به یبوست منجر می‌شود و ابتلا به یبوست مزمن در معتادان به این مواد امری رایج است. ترکیبات مخدر سبب تضعیف حرکات دودی دستگاه گوارش، افزایش تون انقباضی دریچه ایلئوسکال و اسفنکتر مقعد و کاهش حساسیت به اتساع رکتوم برای تحریک رفلکس اجابت مزاج می‌شوند بنابراین مدت ماندگاری مواد دفعی در روده طولانی شده و یبوست بروز می‌کند.

بیماری‌ها:

در برخی موارد یبوست نشانه و علامت یک بیماری است. بروز یبوست حاد، به خصوص در افراد بالای 50 سال و یا همراه بودن یبوست با علایمی مانند کم‌خونی، دردهای شکمی، کاهش وزن و وجود مخاط با خون در مدفوع می‌تواند نشانه‌هایی از بروز بدخیمی و یا دیگر بیماری‌های روده‌ای بوده و نیازمند اقدامات پزشکی فوری باشد. بیماری‌های غدد درون‌ریز مانند کم‌کاری غدد تیروئید، پرکاری غده پاراتیروئید و دیابت، اختلالات الکترولیتی مانند هایپرکلسمی و هایپوکالمی، بیماری‌های نورولوژیک مانند بیماری پارکینسون، ام.اس، ضایعات نخاعی و سکته مغزی، افسردگی، سندرم روده تحریک‌پذیر و بیماری‌های انسدادی یا حرکتی روده می‌توانند از علل یبوست مزمن باشند که مسلما در چنین مواردی توجه به علت زمینه‌ای در درمان اهمیت زیادی دارد. شقاق مقعد و همورویید نیز از بیماری‌های دردناک مقعد هستند که به علت ایجاد درد در حین اجابت مزاج از علل به تعویق انداختن مدفوع و تشدید یبوست مزمن به شمار می‌آیند.

چه عوارضی دارد؟

یبوست مزمن به خودی خود یک بیماری جدی تلقی نمی‌شود اما بی‌توجهی به آن و عدم تلاش برای درمان آن می‌تواند عوارض و بیماری‌های مهمی را به همراه داشته باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهد که یبوست مزمن می‌تواند یکی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان‌های کولورکتال باشد. یکی از شایع‌ترین عوارض یبوست همورویید یا بواسیر است، اگرچه تنها علت همورویید یبوست نیست. همورویید به اتساع سیاهرگ‌های راست روده یا مقعد گفته می‌شود و علامت شایع آن درد و خون‌ریزی هنگام اجابت مزاج است. زور زدن همراه با مدفوع سخت می‌تواند موجب پارگی بافت مقعد و ایجاد شقاق شود که بسیار دردناک ‌است. حتی گاهی فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج می‌تواند سبب خروج بافت راست روده از مقعد شود. این عارضه به «افتادگی راست روده» یا «پرولاپس‌رکتوم» موسوم است و ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشد. از دیگر عوارض یبوست مزمن درمان نشده احتباس مدفوع است. در این حالت حجم بزرگی از مدفوع خشک و سفت در راست روده گیر می‌کند. اجابت مزاج دراین حالت بسیار دشوار بوده و نیاز به مداخلات درمانی توسط پزشک دارد.

چطور از آن پیشگیری کنیم؟

داشتن رژیم غذایی متعادل و سرشار از فیبرغذایی، ورزش منظم و نوشیدن روزانه حداقل هشت لیوان آب بهترین راه برای پیشگیری از یبوست است.

طرز تشخیص

علاوه بر معیارهای گفته شده که می‌تواند فرد غیرمتخصص را در تشخیص یبوست کمک کند، تشخیص یبوست معمولا با ارایه یک گزارش دقیق از علایم آزاردهنده بیماری، عادات تغذیه‌ای و تاریخچه دقیقی از سابقه ابتلا به بیماری‌ها یا مصرف داروها به پزشک امکان‌پذیر است. در مواردی از قبیل یبوست حاد همراه با دردهای شکمی و دفع خون و یا یبوست مزمن مقاوم به درمان ممکن است استفاده از روش‌های تشخیصی از جمله معاینه رکتوم، کولونوسکوپی، سیگموییدوسکوپی، رادیوگرافی با تنقیه باریم و آزمایشاتی از قبیل شمارش سلول‌های خون و سنجش سطح هورمون‌ها انجام شود.

الفبای درمان

اگرچه نحوه، درمان یبوست بسته به علت، شدت و مدت زمان ابتلا به آن متفاوت است اما در بیشتر موارد با تغییر رژیم غذایی و اصلاح شیوه زندگی می‌توان به رفع آن کمک کرده و از بروز مجدد آن پیشگیری کرد. در اولین مرحله برای درمان یبوست توصیه می‌شود میزان مصرف مواد غذایی حاوی فیبر به میزان 25 تا 30 گرم در روز افزایش یابد. در این رژیم غذایی مصرف روزانه حداقل 8 لیوان آب ضروری است. کاهش مصرف چای و قهوه و گنجاندن ورزش منظم در فعالیت‌های روزانه نیز توصیه می‌شود. مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از:
غلات (نان جو و نان گندم سبوس‌دار(
حبوبات (به خصوص حبوباتی از قبیل عدس و لوبیاقرمز(
سبزی‌ها (مانند گل‌کلم، کاهو، هویج و نخودسبز(
میوه‌های تازه به خصوص سیب‌، گلابی، آلو و میوه‌های خشک مانند کشمش و برگه زردآلو، گردو، فندق و بادام
در اغلب موارد اثر مفید تغییر رژیم غذایی در عرض 3 تا 5 روز ظاهر می‌شود اما برای قضاوت در مورد کارایی این روش درمانی حداقل یک ماه زمان لازم است. افزایش مصرف موادغذایی حاوی فیبر عوارضی مانند نفخ و افزایش باد در شکم را به همراه دارد. رژیم‌غذایی پر فیبر برای مبتلایان به مگاکولون یا کولون و رکتوم هایپوتونیک و همچنین در یبوست ناشی از استفاده از موادمخدر توصیه نمی‌شود.
یکی از راه‌های موثر برای مقابله با یبوست این است که فرد خود را به یک وقت مشخص در روز برای اجابت مزاج عادت دهد. بهترین زمان یک ساعت پس از صبحانه است. نوشیدن آب گرم می‌تواند به تحریک روده کمک کند. باید توجه داشت که موفقیت درمان به معنای افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج نیست بلکه به معنی راحتی عمل دفع است.
در مواردی که احتباس رخ داده است و یا اینکه یبوست ناشی از بیماری خاص، عمل جراحی، بارداری و یا مصرف داروست و در شرایطی که اعمال فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج خطرناک است، ممکن است نیاز به تجویز داروهای ملین باشد. داروهای ملین برای آماده‌سازی روده قبل از اعمال جراحی و بررسی‌های تشخیصی و همچنین رادیوگرافی حفره شکمی نیز به کار می‌روند. مصرف مداوم داروهای ملین و حتی مسهل‌های گیاهی می‌تواند سبب از بین رفتن حرکات طبیعی روده بزرگ و نهایتا وابستگی روده شود. به همین خاطر توصیه می‏شود داروهای ملین حتی انواع گیاهی را حتما با مشورت پزشک مصرف کنید.

یووئیت

چشم شما شبیه یک توپ است که در آن بافتی سه لایه، حفره مرکزی را که حاوی مایع ژله ای می باشد، احاطه کرده است.

داخلی ترین لایه آن شبکیه است که نور را دریافت و تصویر اشیا را به مغز ارسال می کند. لایه میانی بین صلبیه (اسکلرا) و شبکیه قرار گرفته است و یووه آ یا مشیمیه نامیده می شود. لایه خارجی که اسکلرا نامیده می شود، دیواره محکم و سفید رنگ چشم می باشد. یووئیت همان التهاب یووه آ می باشد. یووئیت یک یا هر دو چشم را درگیر می کند و ممکن است سایر بخش های چشم از قبیل قرنیه، صلبیه، زجاجیه، شبکیه و عصب بینایی را نیز دچار مشکل کند. این بیماری عامل 10% از نابینایی ها است.

اهمیت یووه آ

یووه آ شامل بخش زیادی از عروق خونی (وریدها، شریان ها و مویرگ ها) است که مسئول خون رسانی داخل چشم هستند. به دلیل اینکه یووه آ بخش های مهمی از چشم مانند شبکیه را خون رسانی می کند، التهاب آن می تواند منجر به اختلال در بینایی شود.

علائم یووئیت

علائم یووئیت شامل موارد زیر می باشد:

حساسیت به نور

تاری دید

درد

نقاط شناور در میدان بینایی

قرمزی چشم

در یوئیت ممکن است بروز ناگهانی قرمزی چشم، همراه یا بدون همراهی با درد چشم مشاهده شود که منجر به تاری دید می شود.

اگر مبتلا به درد یا قرمزی چشم هستید، لازم است جهت معاینه و درمان به چشم پزشک مراجعه کنید.

علل یووئیت

علل متعددی برای یوئیت مطرح می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از :

علل ویروسی : مانند زونا  و ویروس تب خال

علل قارچی : مانند هیستوپلاسموز

علل انگلی : مانند توکسوپلاسموز

بیماری هایی که سایر بخش های بدن را درگیر می کنند از قبیل بیماری های کلاژن – واسکولار (بیماری های روماتیسمی)

سابقه ضربه به چشم

در بیشتر موارد، علت این بیماری ناشناخته است.

تشخیص یووئیت

معاینه دقیق چشم، توسط چشم پزشک در تشخیص یووئیت نقش مهمی دارد. التهاب بخش های داخلی چشم می تواند تاثیر دائمی بر روی بینایی داشته باشد و حتی ممکن است در صورت عدم درمان، منجر به نابینایی شود.

چشم پزشک بخش های داخلی چشم را معاینه می کند و برای بررسی های تکمیلی ممکن است از آزمایش خون، تست های پوستی یا عکس رادیولوژی استفاده نماید. هنگامی که یووئیت با بیماری زمینه ای دیگری مرتبط باشد، حتی ممکن است جهت بررسی سایر اعضای بدن، با متخصصان سایر رشته های مشورت نماید.

انواع یووئیت

انواع مختلفی از یووئیت وجود دارند که تقسیم بندی آن بر مبنای محل درگیری چشم می باشد.

وقتی که التهاب یووه آ محدود به عنبیه در جلوی چشم باشد، ایریتیس نامیده می شود. التهاب عنبیه ممکن است شروع ناگهانی داشته باشد و یا در طی چندین ماه ایجاد شود و در مواردی که همراه با التهاب جسم مژگانی باشد، ایریدوسیکلیت نامیده می شود. التهاب بخش های خلفی چشم کوروئیدیت یا کوریورتینیت نامیده می شود که پیشرفت آن می تواند آهسته تر از سایر انواع باشد.

در مورادی نیز ممکن است قسمت های بینابینی درگیر شود که به آن یووئیت بینابینی می گویند.

در حالتی که سیر یووئیت آهسته باشد، ممکن است ظاهر چشم کاملاً طبیعی به نظر برسد و تنها با معاینه دقیق، التهاب داخل چشم مشخص می شود.

درمان یووئیت

یوئیت یک بیماری خطرناک است و احتمال دارد منجر به آسیب دائمی چشم شود. بنابراین درمان در اولین فرصت توصیه می شود.

درمان یوئیت بستگی به علت آن دارد و شامل داروهایی است که به شکل موضعی، تزریق داخل چشمی، خوراکی و یا تزریق وریدی تجویز می شوند.

قطره های چشمی کورتیکواستروئیدی و قطره های گشاد کننده مردمک، در کاهش میزان التهاب و درد نقش بسیار مهمی دارند. در موارد التهاب بسیار شدید، ممکن است استفاده از داروهای خوراکی یا تزریقی لازم باشد.

اگر یووئیت با عفونتی در سایر بخش های بدن همراه باشد، لازم است همراه با کورتیکواستروئیدها از آنتی بیوتیک مناسب (طبق نظر چشم پزشک) استفاده شود.

عوارض یووئیت

یووئیت ممکن است با عوارض زیر همراه باشد :

آب سیاه (گلوکوم)

آب مروارید (کاتاراکت)

ایجاد چسبندگی های داخل چشمی

ورم شبکیه و آسیب به سلول های بینایی

در این عوارض ممکن درمان دارویی، جراحی، تزریقات داخل چشمی و یا لیزر درمانی ضروری باشد.

اگر مبتلا به قرمزی چشم شده اید، در صورت عدم بهبود آن حتماً با یک چشم پزشک مشورت نمایید.