آمبولی ریوی

آمبولی ریه چیست ؟

آمبولی ریوی عبارت است از انسداد شریان ریه توسط جسمی خارجی که در خون وجود دارد . در اثر این عارضه اکسیژن کافی به شش ها نمی رسد .آمبولی ریه انسداد ناگهانی در عروق ریه است علت آن معمولا یک لخته خون در پا به نام ترومبوز ورید عمقی است که این لخته می شکند و از طریق جریان خون به ریه ها سفر می کند . لخته خون نخست در یکی از سیاهرگ های عمقی اندام تحتانی یا لگن شکل می گیرد. آمبولی چربی بیشتر از ناحیه یک شکستگی استخوانی پایه ریزی می شود.آمبولی ریه یک بیماری جدی است که می تواند سبب آسیب دائمی به ریه ی آسیب دیده، سطوح پایین اکسیژن در خون و آسیب به ارگان های دیگر بدن در اثر نرسیدن اکسیژن کافی به آن شود. این پدیده سبب بسته شدن سرخرگ شده و بنابراین توانایی تنفسی کاهش می باید و گاهی بافت ریه از میان می رود. آمبولی ریه در همه سن ها می شود رخ دهد ولی در بزرگسالان رایج تر است.د ر اغلب موارد، لخته های خون کوچک هستند و مرگبار نیستند اما آنها می توانند به ریه ها آسیب برسانند.آمبولی ریوی، عروقی که جریان خون را فراهم می کند مسدود می کند و مانع از تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن شده و سبب کاهش جریان خون به بافت ریه می شود و به طور بالقوه باعث مرگ بافت ریه ( انفارکتوس ) می شود.

آمبولی ریه چه نوع بیماری است؟

انواع آمبولی ریه:

 انواع خاصی از آمبولی ریوی وجود دارد که به علت لخته شدن خون نیست و به علت سایر مواد بدن است که عبارتند از:

آمبولی چربی از یک استخوان ران شکسته، آمبولی مایع آمنیوتیک در دوران بارداری و در برخی موارد، بافت تومور سرطان باعث آمبولی می شود و علائم و نشانه همانند یک لخته خون است.

علت بیماری آمبولی ریه

بی حرکتی طولانی مدت یا تغییر در جریان طبیعی خون ( استاز (

افزایش پتانسیل لخته شدن خون ( پر انعقادی (

آسیب به دیواره رگ ها.

برخی از بیماری ها مانند سرطان، نارسایی قلبی، سکته مغزی یا یک عفونت شدید.

ترومبوز وریدی عمقی از قبل.

تروما به ساق پا با یا بدون جراحی.

سفر طولانی ( نشستن در ماشین، هواپیما، قطار و( …

بستری شدن در بیمارستان و یا استراحت طولانی در بستر .

داروها: قرصهای ضد بارداری، استروژن.

سیگار کشیدن.

سیگار کشیدن یکی از علل بروز آمبولی ریه

زمینه ژنتیکی اغلب شامل، کمبود فاکتور V لیدن، جهش  MHFTHR، کاهش پروتئین C یا پروتئین S و یا کمبود آنتی ترومبین III

پلی سیتمی ( افزایش تعداد سلول های قرمز خون، در مقابل کم خونی ).

بارداری، از جمله 6- 8 هفته بعد از زایمان.

اعمال جراحی اخیر بر روی پا، باسن، شکم و یا مغز.

سن بالای 60 سال

هرگونه آسیب یا بیماری نیازمند استراحت طولانی در بستر

نشستن در یک حالت ثابت به مدت طولانی برای نمونه در مسافرت با هواپیما

نارسایی احتقانی قلب

اختلالات ریتم قلب

چاقی

مصرف قرص های ضد بارداری به ویژه در خانم های سیگاری

فشار خون بالا

سرطان که شایعترین آن سرطان پانکراس است

وجود کاتتر های ورید مرکزی

 پرخونی پلی سیتمی

کم خونی همولیتیک

شکستگی استخوان

مهمترین علائم آمبولی ریه

آمبولی ریوی ممکن است با شروع ناگهانی درد قفسه سینه و تنگی نفس رخ دهد. درد، کلاسیک، تیز و با یک تنفس عمیق بدتر می شود اغلب درد ذات الجنب یا پلورزی نامیده می شود. ممکن است سرفه های با خلط خونی نیز وجود داشته باشد.

بیمار ممکن است علایم حیاتی پایدار ( فشار خون، ضربان قلب، تعداد تنفس و اشباع اکسیژن ) داشته اما اغلب ضربان قلب بالا است. اگر لخته خون به اندازه کافی بزرگ باشد می تواند خون سمت راست قلب را بلوک کرده و در نتیجه از ورود خون به ریه ها جلوگیری می کند پس از آن هیچ خونی به سمت چپ قلب وارد نمی شود که به بقیه بدن پمپ شود.

تندی تنفس و کوتاه شدن نفس ها و احساس تنگی نفس

شنیدن صدای رال ( کراکل ) ریوی

شنیدن صدای دوم قلب

تندی ضربان قلب ( بیشتر از 100 تپش در دقیقه )

تب اندک ولی بیش از °37.8

تعریق شدید ( دیافورز )

عرق کردن زیاد و شدید دلیلی برای نگرانی وجود بیماری آمبولی ریه است

شنیدن صدای گالوپ s3 یا s4 ( صدای سوم و چهارم قلب )

سنکوپ (غش کردن یا حالت غش پیدا کردن)

همراه بودن علایم و نشانه های بالینی ترومبوفلبیت

تورم و درد اندام زیرین ( اگر باشد معمولن قبل از سایر علایم نیز دیده می شود )

شنیدن صدای سوفل قلبی

سیانوز ( آبی یا کبود شدن انتهای انگشتان ، لب ها یا صورت و مخاط ها به علت کمبود اکسیژن خون )

درد قفسه سینه

سرفه (گاهی همراه با خلط خونی)

چگونه آمبولی ریوی تشخیص داده می شود؟

همیشه نیاز به داشتن سطح بالایی از سوء ظن است که که آمبولی ریوی ممکن است علت درد قفسه سینه یا تنگی نفس باشد. اگر یک سابقه درد قفسه سینه همراه با عوامل خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی دارد. سرفه و خلط خونی ممکن است علامت آمبولی ریوی باشد.

معاینه فیزیکی در ابتدا بر روی قلب و ریه ها تمرکز خواهد کرد درد قفسه سینه و تنگی نفس نیز ممکن است شکایاتی از تظاهر حمله قلبی، پنومونی، پنوموتوراکس و یا یک آنوریسم آئورت باشد.

 در آمبولی ریوی، معاینه قفسه سینه اغلب طبیعی است ولی اگر برخی از علائم التهاب در سطح ریه ( پرده جنب ) باشد مالش، ممکن است شنیده می شود التهاب پرده جنب ممکن است سبب اصطکاک شود که می تواند با گوشی طبی شنیده می شود. در معاینه فیزیکی ممکن است به دنبال نشانه هایی از DVT مانند ( گرمی، قرمزی، حساسیت به لمس و تورم ) در اندام باشیم.

تست های عمومی ممکن است شامل:

شمارش کامل خون  CBC

الکترولیت ها،

نیتروژن اوره خون  BUN

آزمایش کراتینین خون ( برای ارزیابی عملکرد کلیه )،

اشعه X قفسه سینه،

نوار ( EKG یا ECG ).

اشعه X قفسه سینه اغلب در آمبولی ریه نرمال است EKG ممکن است معمولا طبیعی باشد ولی ممکن است یک ضربان قلب سریع، تاکی کاردی سینوسی ( ضربان قلب > 100 ضربه در دقیقه ) را نشان دهد. در صورتی که انسداد قابل توجهی در یک شریان ریوی باشد مانند یک سد عمل می کند و برای سمت راست قلب هل دادن خون برای گذشتن از مانع لخته سخت تر می شود و EKG می تواند فشار قلب راست نشان دهد.

اسکن تهویه و خونرسانی

اسکن تهویه و خونرسانی (اسکن VQ) استفاده از مواد شیمیایی برای شناسایی هوای استنشاقی وارد ریه ها و تطبیق آن با جریان خون در شریان ها می باشد. اگر عدم تطابق رخ دهد به این معنی است که ورود هوا به بافت ریه خوب است اما بدون جریان خون، ممکن است نشان دهنده آمبولی ریوی باشد. این آزمون توسط یک رادیولوژیست انجام می شود.

 آنژیوگرام ریوی

در گذشته، استاندارد طلایی برای تشخیص آمبولی ریوی آنژیوگرام ریوی بود که در آن یک کاتتر معمولا از ورید پا به داخل شریان ریوی وارد شده ماده رنگی تزریق شده و یک لخته و یا لخته شدن را می توان در مطالعات تصویربرداری تشخیص داد. این یک آزمون تهاجمی است و به ندرت انجام می شود.خوشبختانه راه های کمتر تهاجمی برای تشخیص وجود دارد. و این تصمیم بستگی به بیمار و وضعیت فردی دارد.

سونوگرافی داپلر وریدی

سونوگرافی از پاها، همچنین به عنوان مطالعات داپلر وریدی شناخته شده است، ممکن است مورد استفاده برای لخته شدن خون در پاها از یک بیمار مشکوک به آمبولی ریوی انجام شود اگر ترومبوز ورید عمقی وجود دارد می توان نتیجه گرفت که درد قفسه سینه و تنگی نفس ممکن است ناشی از آمبولی ریه باشد درمان ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی است به طور کلی یکسان است.

سی تی اسکن برای تشخیص آمبولی ریع

در صورتی که سوء ظن بیشتر باشد، توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن با آنژیوگرافی از قفسه سینه می تواند انجام شود کنتراست در وریدی در بازو تزریق می شود که در CT گرفته شده سرخرگ ریوی را می توان مشاهده کرد برخی از محدودیت ها برای این آزمون وجود دارد به خصوص اگر آمبولی ریه شامل سرخرگ های کوچک تر در ریه باشد مشکلات با این حال مشابه با آنژیوگرافی ریوی مهاجم تر دیده می شود.

اکوکاردیوگرافی EKG

اکوکاردیوگرافی و سونوگرافی قلب می تواند مفید باشد زیرا نشان می دهد که فشار در سمت راست قلب وجود دارد.

درمان آمبولی ریه

 بررسی های تشخیصی می شود دربرگیرنده رادیوگرافی قفسه سینه، اسکن ریه، آنژیوگرافی ریه، نوار قلب، سمع قلب و ریه، و آزمایش های خون جهت اندازه گیری عوامل انعقادی و زمان پروترومبین باشد. هدف درمانی عبارتست از:نگهداری عملکرد قلب و ریه در اندازه پذیرفتنی (تا برطرف شدن لخته) و جلوگیری از عود آمبولی جراحی می شود برای بستن رگ بزرگ منتهی به قلب و ریه (رگ اجوف) یا نهادن یک صافی در داخل آن برای جلوگیری از گذر لخته ها به سمت قلب لازم باشد (به ندرت) بکارگیری جوراب کشی یا پیچیدن ساق پا با باند کشی از نشستن به حالتی که ساق ها یا مچ پاها را روی یکدیگر بیندازید خودداری کنید. در هنگام نشستن طولانی مدت گونه ای بنشینید که پاها بالاتر از ران ها قرار گیرند. در هنگام خوابیدن پاها را بالاتر از سطح بستر قرار دهید.

 اولین گام در درمان بیماران دارای آمبولی ریه ضد انعقاد است وارفارین ( کومادین) داروی انتخابی ضد انعقاد است. بلافاصله پس از تشخیص آمبولی ریه این دارو توسط دهان مصرف می شود اما ممکن است هفته ها طول بکشد تا خون به صورت مناسب، رقیق شود داروهای ضد انعقادی و به عنوان یک راه حل فوری تا کومادین موثر شود هپارین با وزن مولکولی کم ( انوگزاپارین (LOVENOX ) و یا pentasaccharide ( فونداپاریناکس، Arixtra ) موجود است که در همان زمان اثر می کند. برای آن دسته از بیماران که منع استفاده از انوگزاپارین (LOVENOX) دارند به عنوان مثال، نارسایی کلیه اجازه نمی دهد که دارو متابولیزه شود هپارین داخل وریدی می تواند به عنوان گام اول استفاده شود. و این نیاز به بستری کردن در بیمارستان و مانیتورینگ دقیق بیمار با آزمایش خون دارد.

داروهای ضد انعقاد به سوی حل کردن لخته و جلوگیری از ایجاد دوباره آن. سطح داروهای ضد انعقاد باید به گونه مرتب اندازه گیری شود تا اطمینان حاصل شود سطح آن ها در اندازه دلخواه و بی خطر است. تجویز اکسیژن، در صورت نیاز آنتی بیوتیک ها، در موارد آمبولی عفونی

تا هنگام برطرف شدن علایم التهابی برآمده از لخته شدن خون در بستر استراحت نمایید. در استراحت در بستر اندام های زیرین را به گونه مکرر حرکت دهید تا به جریان یافتن خون در آن ها کمک شود.

درمان آمبولی ریه با ترومبولیتیک

آمبولی ریه می تواند کشنده باشد به خصوص اگرهمراه با مقدار زیادی از لخته باشد هنگامی که بیمار بیهوش است و دارای فشار خون کم یا هیچ و یا تنفس ندارد داروی متلاشی کننده لخته مانند TPA ( فعال کننده پلاسمینوژن بافت ) ممکن است در نظر گرفته شود همچنین اغلب هنگامی که علائم فشار قلب راست وجود دارد در نظر گرفته می شود.

راههای پیشگیری از آمبولی ریه

از استراحت طولانی مدت در بستر در بیماری خودداری کنید. در دوره نقاهت از جوراب کشی بهره گیری کنید (چه در هنگام استراحت در بستر و چه در هنگام برخاستن از بستر)

پس از جراحی هر چه زودتر حرکت اندام های زیرین و راه رفتن را آغاز کنید.

خودداری از کاربرد دخانیات، به ویژه در خانم های 35 سال به بالا که قرص ضد بارداری مصرف می کنند.

دوری از جراحی های غیر ضروری. در این موارد از روش های دیگری به جز جراحی بهره گیری کنید.

در سفر هر 1-2 ساعت زمانی ایستاده و راه بروید.

مصرف یک قرص آسپرین در روز می شود نقش پیشگیری کننده در این زمینه داشته باشد؛ در این باره با پزشک خود مشورت کنید.

 خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را به حداقل برسانید آمبولی نمی تواند بدون DVT اولیه رخ دهد.

در بیمارستان، کارکنان برای به حداقل رساندن پتانسیل تشکیل لخته در بیماران بی حرکت سخت کار می کند جوراب های فشرده سازی به طور معمول استفاده می شود بیمارانی که جراحی شده اند از تخت خارج شده و راه بروند و از هپارین با دوز کم یا انوگزاپارین برای پیشگیری از DVT استفاده می شود.

برای کسانی که سفر می کنند توصیه می شود که هر دو ساعت در طول سفر طولانی راه بروند.

جوراب های فشرده سازی ممکن است در جلوگیری از تشکیل آینده ترومبوز ورید عمقی در بیماران با سابقه قبلی از لخته موثر باشد.

درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟:

اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم آمبولی ریه باشید. این حالت یک اورژانس است !

بروز موارد زیر در طی درمان :

درد قفسه سینه

سرفه همراه خلط خونی

کوتاهی نفس

تشدید تورم و درد ساق پا

کلینیک زیبایی

بهترین کلینیک پوست مو زیبایی

دکتر پوست و مو