آنفولانزا

آنفولانزا یک بیماری ویروسی دستگاه تنفسی است که در اثر ویروس آنفلوانزا ایجاد می شود . تا کنون سه نوع ویروس آنفلوانزا شناخته شده اند . A و  Bو C

نوع  A مهم ترین علت اپیدمی های انفلوانزا است . نوع A مهم ترین علت اپیدمی های انفلوانزا است . نوع B گهگاه با اپیدمی های منطقه ای یا گسترده همراه است .

نوع C ، آنفلوانزا است . نوع  B گهگاه با اپیدمی های منطقه ای یا گسترده همراه است . نوع C آنفلوآنزای تک گیر ایجاد می کند .

راههای سرایت  :

ویروس آنفلوآنزا از طریق ریز قطره های دستگاه تنفس بوسیله سرفه و عطسه به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر سرایت می کند . ندرتا ممکن است انتقال ویروس بطور غیر مستقیم از طریق دست زدن به اشیاء آلوده و آنگاه تماس با چشم ، بینی یا دهان صورت گیرد.

دو راه قابلیت سرایت بیماری از 1 تا 2 روز قبل از شروع علائم تا 7 روز بعد از بروز علائم بیماری است.

دوره نهفتگی بیماری :

بین 1 تا 4 روز و به طور متوسط 2 روز است .

علائم بیماری :

آنفلوانزا (FLU) معمولا به طور ناگهانی شروع می شود و ممکن است شامل علائم زیر باشد :

تب معمولا شدید ، سردرد ، گلو درد ، بدن درد (درد عضلانی ) خستگی (مفرط) ، سرفه خشک ، گرفتگی یا آبریزش بینی ، اسهال و استفراغ نیز ممکن است اتفاق بیفتد ولی در کودکان شایعتر است .

عوارض :

مهمترین عارضه آنفلوانزا پنومونی است (ویروسی ، میکروبی )

سایر عوارض عبارتند از : دزیدراتاسیون ، آنسفالیت ، میوکاردیت ، پریکاردیت و بدتر شدن شرایط پزشکی بیماریهای مزمن از قبیل :نارسائی احتقانی قلب ، آسم یا دیابت . کودکان یا بزرگسالان ممکن است به مشکلات مربوط به سینوس یا گوش دچار شوند .

پیشگیری از آنفلوانزا :

تنها راه و بهترین راه  پیشگیری از آنفلوانزا استفاده از واکسن آنفلوانزا است که در فصل پائیز به کار برده می شود . ولی راههای دیگر پیشگیری نیز وجود دارند که ممکن است افراد را در برابر آنفلوانزا محافظت کنند . داروهای ضد ویروسی شامل آمانتادین و ریمانتا دین از آن جمله می باشند.

سایر راههای پیشگیری با رعایت اصول بهداشت فردی ارتباط پیدا می کنند و عبارتند از :

•          پوشاندن دهان و بینی با پارچه یا دستمال کاغذی تمیز و دورانداختن  آن پس از هر بار مصرف

•          شستن مکرر دست ها با آب و صابون خصوصا بعد از سرفه یا عطسه

•          دوری کردن (فاصله گرفتن هر چه بیشتر از بیماران )

•          در صورت ابتلا به بیماری ماندن در منزل (نرفتن به مدرسه یا محل کار ) و نزدیک نشدن به دیگران

•          خودداری از دست زدن به چشم ها ، بینی یا دهان (عوامل بیماری زا اغلب از این راه انتشار پیدا می کنند)

پیش آگهی :

اغلب افراد مبتلا به آنفلوانزا در ظرف چند روز خود به خود بهبود پیدا می کنند . هرچند سرفه و حالت خستگی (رخوت ) ممکن است تا دو هفته ادامه یابد .

احتمال بروز عوارض ،بستری شدن در بیمارستان و خطر مرگ ناشی از آنفلوانزا در افراد بالای 65 سال ،کودکان خردسال و مبتلایان به بیماری مزمن بیش از سایر افراد می باشد .

بیش از 90 درصد از موارد مرگ مربوط به پنومونی و آنفلوانزا در افراد مسن اتفاق می افتد.

سندرم ری که دستگاه عصبی مرکزی و کبد را گرفتار می کند عارضه نادری است که در کودکانی اتفاق می افتد که به ویروس آنفلوانزا آلوده شده و آسپرین نیز دریافت کرده اند .

درمان :

شامل استراحت ، مصرف مایعات فراوان و اجتناب از استعمال دخانیات می باشد.

برای تسکین علائم آنفلوانزا می توان از داروهای مسکن استفاده کرد ولی استفاده از آسپرین در کودکان و نوجوانانی که دارای علائمی شبیه به آنفلوانزا می باشند به علت خطر بروز سندرم ری ممنوع است .

علائم خطر (هشدار دهنده)

الف : در کودکان :

•          تنفس سریع یا اشکال در تنفس

•          عدم توانایی به نوشیدن (خودداری از نوشیدن مایعات کافی )

•          خواب آلودگی یا بیحالی شدید

•          تحریک پذیری

•          بازگشت تب و بدتر شدن سرفه پس لز یک دوره بهبودی موقت

ب: دربزرگسالان :

•          تنفس مشکل یا کوتاهی نفس

•          درد یا فشار در قفسه سینه یا شکم

•          گیجی ناگهانی

•          اختلال در هشیاری و جهت یابی زمان و مکان (CONFUSION)

•          استفراغ شدید و پی در پی

واکسن آنفلوانزا :

دو نوع واکسن آنفلوانزا وجود دارد :

      واکسن کشته ( تزریقی ) که از 6 ماهگی به بالا مورد استفاده قرار می گیرد .

      واکسن زنده ضعیف شده (استنشاقی به صورت اسپری بینی ) که از 5 سالگی به بالا مورد استفاده قرار می گیرد .

واکسن آنفلوانزا شامل سه نوع ویروس آنفلوانزا است : یک ویروس  ( H3 N 2 )A یک ویروس A (N1H1) و یک ویروس B 

ویروس های موجود در واکسن همه ساله بر اساس پیش بینی انواع (سوش های ) در گردش ویروس در سال مورد نظر توسط دانشمندان تعیین و تغییر می کنند .

زمان لازم برای ایجاد ایمنی دو هفته بعد از واکسیناسیون است . بهترین موقع برای واکسیناسیون آنفلوانزا ماه های مهر و آبان است ولی تا آذر و پس از آن نیز امکان تزریق واکسن وجود دارد .

افراد واجد شرایط برای واکسیناسیون (بر اساس اولویت ها ) عبارتند از :

•          کلیه کودکان 6 تا 23 ماهه

•          بزرگسالان 65 ساله و بالاتر

•          افراد 2 تا 64 ساله ای که به بیماری های مزمن قلبی ،ریوی،کلیوی و متابولیک دچارند .

•          زنان باردار

•          ساکنین خانه های سالمندان

•          کودکان 6 ماهه تا 18 ساله ای که به طور مزمن تحت درمان با آسپرین می باشند .

•          افراد فوق جزو اشخاص پر خطر در برابر عوارض آنفلوانزا می باشند .

موارد منع واکسیناسیون :

•          حساسیت به سفیده تخم مرغ

•         عکس العمل شدید قبلی در برابر  واکسن انفلوانزا

•          کودکان زیر 6 ماه

•          افراد تب دار

عوارض واکسن انفلوانزا :

الف : عوارض واکسن تزریقی ( واکسن کشته ) :

•          درد ، قرمزی یا تورم در محل تزریق

•          تب خفیف

•          درد عضلانی

ب : عوارض واکسن استنشاقی ( واکسن زنده ضعیف شده )

•          آبریزش بینی

•          سردرد

•          استفراغ

•          درد عضلانی

•          تب

حقایقی درباره انفلوآنزا :

•          مهم ترین عوارض آنفلوانزا عبارتند از : پنومونی (ویروسی – میکروبی ) در اثر ویروس آنفلوانزا یا عفونت های ثانوی (پنوموکوک ، استافیلوکوک ) آنسفالیت و میوکاردیت

•          بیشترین خطر ناشی در آنفلو انزا در گروه سنی بالای 65 سال و زیر 12 ماه است .

•          در اغلب اپیدمی های آنفلوانزا 80 تا 90 درصد مرگ ها در افراد بالای 65 سال اتفاق می افتد

•          سندرم ری که دستگاه عصبی مرکزی و کبد را گرفتار می کند عارضه نادری است که در کودکانی اتفاق می افتد که به ویروس آنفلوانزا آلوده شده و آسپرین نیز دریافت کرده اند .

•          آنفلوانزا به صورت جهان گیر ( به ندرت ) همه گیر ( تقریبا هر ساله )  طغیان های محلی ، و موارد تک گیر اتفاق می افتد .

•          مخزن اصلی ویروس انسان است ولی پرندگان و پستانداران نیز بعضا به عنوان مخازن احتمالی ویروس مطرح می باشند .

•          بیشترین میزان بروز آنفلوانزا در کودکان دبستانی است

•          میزان مصونیت حاصله از واکسن کشته یا واکسن زنده ضعیف شده در افراد جوان سالم 70 تا 80 درصد است .

•          در سالخوردگان هرچند ایمن سازی در پیشگیری از بیماری کمتر موثر است ، واکسن کشته شدت بیماری و میزان بروز عوارض را تا 60-50 و میزان مرگ را تا 80 درصد کاهش می دهد .

•           منظور جلوگیری از پیدایش سندرم ری بعد از آنفلوانزا ، ایمن سازی  کودکانی که تحت درمان دراز مدت با آسپرین می باشند توصیه می شود .

•          آمانتادین یا ریمانتادین در پیشگیری از آنفلوانزا نوع A موثرند ولی در پیشگیری از آنفلوانزای نوع B تاثیری ندارند .

•          استفاده از آمانتادین یا ریمانتادین را بایستی در افراد غیر واکسینه یا گروه های در معرض خطر عوارض از قبیل ساکنین شیرخوارگاه ها یا خانه های سالمندان در مواقعی که واکسن مناسب در دسترس نیست و یا به عنوان مکمل واکسن در مواقعی که حداکثر محافظت فوری بر علیه آنفلوانزای نوع A  ضرورت دارد مورد توجه قرار دارد .

•          درمان اختصاصی :

شروع درمان با آمانتادین یا ریمانتادین در طی 48 ساعت اول شروع آنفلوانزای نوع A  و ادامه آن برای مدت 3 تا 5 روز علائم بیماری و میزان ویروس در ترشحات دستگاه تنفسی را کاهش می دهد .

•          دزاژ دارو ( آمانتادین یا ریمانتادین ) در سنین 1 تا 9 سالگی 5 میلیگر / کیلوگرم / روز در 2 در منقسم و در افراد بالای 9 سال دز آن 100میلیگرم ، 2 بار در روز است که بایستی 3 تا 5 روز ادامه یابد .

•          بیماران را باید از نظر بروز عوارض (عفونت های ثانوی ) میکروبی تحت مراقبت قرار داد و تنها در آن صورت است که تجویز آنتی بیوتیک ضرورت پیدا می کند . به علت خطر بروز سندرم ری بایستی از مصرف سالیسیلات ها ( آسپرین ) در کودکان خودداری کرد .

•          مهم ترین پاندمی های آنفلوانزا که به صورت یک فوریت جهانی درآمده اند عبارتند از : پاندمی های مربوط به سال های 1918 ، 1957، 1968 . پاندمی سال 1918 با حدود 40 میلیون مرگ و میر همراه بوده و تلفات آن بیش از جنگ جهانی اول بوده است .همچنین تلفات ناشی از آنفلوانزا در تنها یک سال بیش از تلفات مرگ سیاه طاعون در طی چهار سال از 1347 تا 1351 میلادی بوده است .

•          جنگ جهانی دوم که به جنگ بزرگ معروف شده است 5/4 سال طول کشید .

•          در جریان پاندمی آنفلوانزا سالهای 1918 و 1919 ویروس آنفلوانزا از بیماری زایی فوق العاده ای برخوردار بودبه طوری که میزان کشندگی (CFR) آنفلوانزا در جریان پاندمی 5/2 درصد بود در حالی که در اپیدمی های قبلی میزان کشندگی آنفلوانزای 1 درصد بوده است .

•          میزان مرگ ( DEATH RATE ) ناشی از آنفلوانزای و پنومونی در افراد 15 تا 34 ساله در سال 1918بیست بار بیشتر از سال های قبل بود .

•          ریز قطره های سرفه و عطسه که یک  فرد آلوده به ویروس آنفلوانزا تا سه فوت ( 90سانتیمتر )از راه هوا به جلو پرتاب می شوند و بر روی دهان و بینی افراد مجاور قرار می گیرند .

•          داروهای ضد ویروس آنفلوانزا در موسسات از قبیل خانه های سالمندان که در آنها افراد پرخطر برای عوارض آنفلوانزا در تماس نزدیک با یکدیگر به کار می روند .

•          برای پیشگیری از آنفلوانزا (FLU )باید داروهای ضد ویروسی تا زمانی که ویروس در یک محیط مشخص در گردش است مورد استفاده قرار گیرند .

آیا داروهای ضد ویروسی می توانند آنفلوانزا را درمان کنند ؟

در صورت استفاده صحیح از داروهای ضد ویروسی ، مدت بیماری برای 1 تا 2 روز کاهش می یابد و از قابلیت سرایت بیماری به دیگران نیز کاسته می شود . به هر حال داروهای ضد ویروسی باعث علاج کامل بیماری نمی شوند ولی بهبود آنفلوانزا را تسریع می کنند .

•            مرکز کنترل بیماری ها  ( CDC  )استفاده از آمانتادین یا ریمانتادین را برای پیشگیری (شیمیوپروفیلاکسی) و استعمال اسلتامی ویر(OSELTAMIVIR ) یا زانامی ویر (ZANAMIVIR) را برای درمان تائید و ترغیب می کند .

•          از آنجا که عرضه واکسن آنفلوانزا و داروهای ضد ویروسی تکافوی تقاضا را نمی نماید مرکز کنترل بیماری ها استفاده از داروهای ضد ویروسی را فقط برای پیشگیری از بیماری در افراد پرخطر توصیه می کند .

•          بعضی اوقات عوامل بیماری زا از طریق تماس دست با ریز قطره های تنفسی مربوط به افراد آلوده بر روی اشیاء از قبیل سطح میز و لمس کردن چشم ها ، دهان یا بینی قبل از شستن دست ها انتشار می یابند . امروزه ثابت شده است که بعضی از ویروس ها و میکروب ها می توانند برای مدت 2 ساعت یا بیشتر بر روی سطوح مثل میز غذا خوری ، دستگیره درب و میز تحریر زنده بمانند.

•          برای شستن دست ها ، توصیه می شود دست را برای مدت 15 تا 20 ثانیه با آب گرم و صابون بشویند .

تفاوت بین سرماخوردگی و آنفلوانزای در چیست ؟

فرق گذاشتن بین سرماخوردگی و آنفلوانزای از روی علائم بالینی مشکل است .انجام آزمایشات ویژه در ی چند روز اول بیماری تشخیص آنفلوانزا را محرز می سازد .

علائم آنفلوانزا با علائم سرماخوردگی چه فرقی دارند ؟

بطور کلی آنفلوانزا از سرماخوردگی بدتر است و علائمی از قبیل تب  ، درد عضلاتی ، خستگی مفرط و سرفه خشک در آنفلوانزا شایع تر و شدیدترند .

سرماخوردگی معمولا خفیف تر از آنفلوانزا است . در افراد مبتلا به سرماخوردگی احتمال آبریزش یا گرفتگی بینی بیشتر است . عموما سرماخوردگی به مشکلات بهداشتی جدی از قبیل پنومونی ، عفونت های میکروبی ، یا بستری شدن از بیمارستان منجر نمی شود .

چه افرادی باید از داروهای ضد ویروس استفاده نمایند ؟

الف - برای درمان :

افرادی که از نظر عوارض آنفلوانزای پرخطرند بیشترین سود را از داروهای ضد ویروسی می برند . این افراد عبارتند از : اشخاص بالای 65 سال ، کودکان 6 تا 23 ماهه ، افراد مبتلا به بیماری های مزمن (مثلا بیماری های قلبی یا ریوی ، دیابت ) و زنان باردار ( توجه : استفاده از داروهای ضد ویروسی در کودکان زیر یکسال ممنوع است )

ب- برای پیشگیری :

در صورت وقوع طغیان آنفلوانزادر یک خانه ، موسسه یا جامعه استفاده از داروهای ضد ویروسی خصوصا برای افرادی که در معرض خطر عوارض آنفلوانزا می باشند ممکن است لازم شود .همچنین استفاده از داروهای ضد ویروسی در افرادی که در تماس نزدیک با افراد پرخطر قرار دارند باعث جلوگیری از انتقال آنفلوانزا به افراد پرخطر می شود .