آبسه دندان؛ علل و درمان

آبسه دندان، در داخل دندان تشکیل می شود. این مشکل زمانی روی می دهد که عصب دندان مرده یا از بین رفته باشد. آبسه دندان در همه افرادی که برای درمان مناسب یک دندان ترک خورده یا شکسته، ریشه های در معرض آسیب یا پوسیدگی عمیق دندان خود اقدام نمی کنند،ایجاد می شود، آبسه دندان در کودکان نیز می تواند بروز یابد.

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان، عفونتی است که به علت پوسیدگی دندانی، بیماری پریودنتال یا یک ترک دندانی بوجود می آید. این عوارض می توانند اجازه ورود باکتری ها به داخل پالپ ( بافت نرم دندان  شامل اعصاب، عروق خونی و بافت همبندی) را داده و منجربه مرگ پالپ شوند.

هنگامی که چرک در نوک ریشه دندان در استخوان فک تشکیل شود، یک پاکت چرکی  به نام آبسه را ایجاد می نماید. در صورتی که آبسه دندان درمان نشود، می تواند منجربه یک عفونت شدید در استخوان فک، دندانها و بافت های مجاورگردد.

مکانیسم آبسه دندان :

منطقه محدودی از چرک ناشی از عفونت باکتریایی است سیستم ایمنی بدن به عفونت واکنش نشان می دهد گلبول های سفید خون را به محلول عفونت می فرستد تا به مقابله با آن بپردازد. چرک مخلوطی از سلولهای مرده و زنده خون آنزیم ها و بقایای تخریب شده سلول ها و بافت هاست وقتی که راهی برای خروج چرک وجود داشته باشد آبسه دندان تشکیل می شود.

آبسه ها در هر جای بدن می توانند تشکیل شوند در دهان آبسه ها در بافت لثه یا در ریشه های دندان و بافت های اطراف دندان تشکیل می شود. علت آن می تواند تروما (غذا یا بقایای جمع شده در عمق لثه) باکتری ها ( که وارد فضای پالپ شده اند) یا یک پاکت پریودنتالی عمیق باشد.

افراد با مقاومت کم بدن در معرض تشکیل بیشتر آبسه ها هستند. در ابتدا آبسه دندان ممکن است موجب سردرد شود که می تواند شدید باشد.هنگام آبسه دندان عصب دندان می تواند عفونی شود عفونت از لثه گذشته و در دهان باز شود وقتی آبسه به دهان راه باز می کند درد کاهش می یابد اما درمان دندانپزشکی بایستی انجام شود.

علل آبسه دندان

هنگامی که داخل دندان شما آسیب می بیند، امکان دارد باکتری ها به این ناحیه وارد شده و باعث ایجاد عفونت شوند. گاهی اوقات شما یک ناحیه متورم پر از چرک را (پوسته ضخیم محتوی مایعی به رنگ سفید مایل به زرد) را در این زمان مشاهده می کنید. اگر امکان خارج کردن چرک از محل آن وجود نداشته باشد، ناحیه مورد نظر به تدریج متورم تر و دردناک تر خواهد شد و در اصطلاح به این مشکل آبسه دندان می گویند. آبسه  دندان یک پوشش را در اطراف چرک ایجاد می کند، با این کار بدن شما سعی می کند از پخش شدن عفونت ایجاد شده در سایر اعضا جلوگیری کند.

معمولاً در بسیاری از موارد، آبسه لثه و دندان بسیار سریع تشکیل می شود، گاهی اوقات حتی در طول یک یا دو روز پس از شروع عفونت ایجاد می شود.

عوامل موثر در ایجاد آبسه دندان

عوامل زیر خطر ابتلا به آبسه دندان را افزایش می دهند:

◊ عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: مراقبت نکردن صحیح از دندان ها و لثه ها، مثل مسواک نزدن روزانه دندان ها و نکشیدن نخ دندان، خطر ابتلا به پوسیدگی دندان، بیماری های لثه، آبسه دندان و سایر مشکلات دهان و دندان را افزایش می دهد.

◊ مصرف زیاد مواد شیرین: خوردن و نوشیدن مکرر مواد غذایی شیرین مثل شیرینی ها، شکلات، نوشابه و ... باعث پوسیدگی دندان و در نتیجه آبسه دندان می شود.

 انواع آبسه دندان

در عمل انواع آبسه دندان به دو گروه زیر تقسیم می شود:

-          آبسه لثه )که در اصطلاح آبسه پریودنتال نامیده می شود)

معمولاً آبسه لثه باعث می شود یک عفونت در فضای بین دندان و لثه ایجاد شود. این عفونت ناشی از آبسه لثه ممکن است در اثر گیر افتادن مواد غذایی بین لثه و دندان ایجاد شود. افرادی که به بیماری پیشرفته پریودنتال مبتلا هستند، باکتری در زیر لثه و در محل استخوان نیز تشکیل شود.

 -  آبسه مربوط به دندان (که در اصطلاح آبسه پری اپیکال نامیده می شود)

آبسه دندان، در داخل دندان تشکیل می شود. این مشکل زمانی روی می دهد که عصب دندان مرده یا از بین رفته باشد. این نوع از آبسه دندان در سر ریشه دندان ایجاد می شود. سپس عفونت ایجاد شده به استخوان اطراف دندان نیز سرایت کرده و در استخوان پخش می گردد.

این مشکل در اکثر موارد دردناک است و به همین خاطر افراد سریعاً برای درمان آبسه دندان و دهان به دندان پزشک مراجعه می نمایند. گاهی اوقات عفونت ایجاد شده درد ندارد یا درد به نسبت کمی دارد. اگر آبسه دندان درمان نشده و به حال خود رها شود، عفونت می تواند برای چند ماه یا حتی چند سال باقی بماند. در حقیقت امکان درمان آبسه دندان به صورت خود به خود وجود ندارد و به همین خاطر نباید علائم آبسه دندان نادیده گرفته شود.

علائم آبسه دندان

از علائم آبسه دندان، می توان به ایجاد ورم در لثه و بالا رفتن دمای بدن اشاره کرد

آبسه دندان در همه افرادی که برای درمان مناسب یک دندان ترک خورده یا شکسته، ریشه های در معرض آسیب یا پوسیدگی عمیق دندان خود اقدام نمی کنند،ایجاد می شود، آبسه دندان در کودکان نیز می تواند بروز یابد.

افرادی که برای مدت طولانی به دندان پزشک مراجعه نمی کنند، به خاطر عدم دریافت درمان مناسب برای پوسیدگی های ایجاد شده در دهان تحت تاثیر عواملی همچون رعایت نکردن مناسب بهداشت دهان و مصرف زیاد شکر در رژیم غذایی یا محدودیت های مالی احتمالی، مستعد ابتلا به آبسه دندانی هستند.

افراد مبتلا به دیابت، بیماری خود ایمنی، یا کسانی که از شیمی درمانی برای درمان سرطان استفاده می کنند یا داروهای خاص که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می شود مصرف می نمایند، با درصد بالاتر به بیماری آبسه دندان مبتلا می شوند. علایم آبسه دندان شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:

♦ از علائم آبسه، دندان درد (درد دندان) که به سرعت تشدید می شود است. این درد می تواند شدید و ضربانی باشد.

♦ ایجاد ورم در لثه که می تواند باعث حساس شدن آن شود نیز از نشانه های آبسه دندان است.

♦ ورم صورت. پوست روی آبسه دندان ممکن است قرمز و متورم شود

♦ آبسه دندان می تواند باعث حساس شدن دندان آسیب دیده شود که حتی در صورت تماس با اجسام خارجی می تواند با لق شدن دندان در دهان همراه شود.

♦ یکی از علائم آبسه دندان، بالا رفتن دمای بدن (تب) و احساس ناخوشی عمومی در بدن می باشد.

 ♦ در موارد جدی، ممکن است هنگام ابتلا به آبسه دندان، عضلات فک دچار اسپاسم و گرفتگی شوند.

عوارض آبسه دندان

√ آبسه دندان بدون درمان دندانپزشکی، بهبود نمی یابد.

√ اگر آبسه دندان پاره شود، درد دندان خیلی کم می شود، ولی همچنان نیاز به درمان دندانپزشکی دارد.

√ اگر چرک آبسه دندان خالی نشود، عفونت به سمت فک و سایر قسمت های سر و گردن میرود. حتی ممکن است فرد دچار عفونت خون (سپسیس) شود که عفونتی کشنده است و در تمام بدن پخش می شود.

√ اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف باشد و آبسه دندان خود را با مراجعه به دندانپزشک درمان نکنید، خطر ابتلای شما به عفونت گسترده بدن بیشتر از بقیه است.

تشخیص آبسه دندان

معمولاً دندان پزشک برای تشخیص آبسه دندان و لثه ابتدا وضعیت دهان شما را بررسی میکند. در این رابطه دندان پزشک ممکن است ناحیه متورم لثه یا آبسه دندان را فشار دهد. علاوه بر این ممکن است عصب (پالپ) دندان آسیب دیده بررسی شود تا زنده بودن آن مشخص شود. معاینه پالپ دندان می تواند شامل فعالیت های زیر باشد:

* ضربه زدن آهسته به دندان

* آزمون دما

* استفاده از ابزار معاینه الکتریکی

علاوه بر این دندان پزشک در برخی موارد ابتلا به آبسه دندان ممکن است از عکس رادیولوژی برای بررسی میزان از بین رفتن استخوان سر ریشه دندان استفاده کند و فضای خالی که در محل آن استخوان از بین رفته است در عکس رادیولوژی تیره و تاریک خواهد بود.

درمان آبسه دندان

اگر چرک آبسه دندان پخش شده باشد، دندانپزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند

هدف از درمان آبسه دندان، برطرف کردن عفونت و چرک دندان است. به همین منظور، دندانپزشک از روش های زیر برای درمان آبسه استفاده می کند:

•  بریدن آبسه دندان و خالی کردن چرک آن: دندانپزشک یک برش کوچک روی آبسه دندان ایجاد می کند تا چرک آن خالی شود. سپس با محلول سرم فیزیولوژی آن را شستشو می دهد.

• عصب کشی دندان: یکی دیگر از راههای درمان آبسه دندان عصب کشی است. این کار باعث رفع عفونت دندان می شود و دندان را حفظ می کند. برای این کار، دندانپزشک دندان شما را می تراشد و بافت داخل دندان (پالپ) را بر می دارد و چرک آبسه دندان را خارج می کند.

سپس دندان را پُر می کند و برای استحکام دندان به خصوص برای دندان آسیاب، روی دندان را با یک تاج می پوشاند. اگر به طور مناسب و صحیح از این دندان ترمیم شده مراقبت کنید، می توانید برای تمام عمر آن را داشته باشید.

• کشیدن دندان دچار آبسه: اگر دندانپزشک نتواند آبسه دندان را درمان کند و دندان دچار آبسه را نگه دارد، آن را می کشد و چرک آبسه را خارج می کند تا عفونت برطرف شود و در بدن پخش نگردد.

• تجویز آنتی بیوتیک برای درمان آبسه دندان: اگر عفونت و چرک آبسه دندان به سایر قسمت ها مثل فک صورت رسیده باشد، دندانپزشک داروی آنتی بیوتیک برای فرد تجویز می کند تا از انتشار بیشتر عفونت جلوگیری کند.

همچنین اگر سیستم ایمنی بدن شما در هنگام ابتلا به آبسه دندان ضعیف باشد، حتی بدون انتشار عفونت در بدن، پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز می کند تا چرک دندان زودتر خشک شود. هر سه تا چهار ماه یک بار و یا هر وقت که پرزهای مسواک شما خراب شدند، مسواک خود را عوض کنید.

درمان های خانگی آبسه دندان

زمانی که آبسه دندان در حال بهبودی است، دندانپزشک انجام کارهای زیر را به شما توصیه می کند تا ناراحتی شما کم تر شود:

− در هنگام ابتلا به آبسه دندان، دهان خود را با آب نمک گرم بشویید.

− در صورت نیاز، داروهای مسکن مثل استامینوفن و بروفن برای کاهش درد آبسه دندان بخورید.

جلوگیری از آبسه دندان

برای پیشگیری از پوسیدگی و آبسه دندان حتما مسواک بزنید

جلوگیری از پوسیدگی دندان برای پیشگیری از آبسه دندان ضروری است. از دندان های خود به نحو احسن مراقبت کنید تا از پوسیدگی آن ها و ابتلا به آبسه دندان جلوگیری شود:

ο برای پیشگیری از پوسیدگی دندان و ابتلا به آبسه دندان حداقل دو بار در روز دندان های خود را مسواک بزنید.

ο برای جلوگیری از پوسیدگی و آبسه دندان، بعد از خوردن غذا و هر نوع خوراکی، نخ دندان بکشید.

ο هر سه تا چهار ماه یک بار و یا هر وقت که پرزهای مسواک شما خراب شدند، مسواک خود را عوض کنید.

ο برای پیشگیری از پوسیدگی و آبسه دندان تغذیه سالم داشته باشید و مصرف مواد غذایی شیرین و تنقلات را کاهش دهید.

ο برای بررسی سلامت دندان های خود و تمیز کردن تخصصی آن ها، هر چند مدت یک بار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.

ο برای جلوگیری از ابتلا به پوسیدگی، آبسه دندان و افزایش مقاومت دندان ها، از دهانشویه های ضدعفونی کننده یا فلوراید دار استفاده کنید.

کلینیک پوست مو زیبایی

دکتر پوست مو زیبایی

بهترین مرکز هایفوتراپی تهران

آبسه دندان

آبسه چیست؟

حفره پرچرکی است که در داخل یا اطراف ریشه دندان تشکیل می شود. آبسه معمولا بدنبال پوسیدگی دندان ایجاد می شود که بتدریج مینا و عاج را تخریب کرده و به میکروب ها اجازه تهاجم به مغز دندان (پالپ) را می دهد و گاها ممکن است آبسه دندان تشکیل شود.

انواعی از آبسه هم به علت مشکلات پریودنتال (بافت نگهدارنده دندان) ایجاد می شوند.به آنها ابسه پریودنتال گفته می شود.
آبسه دندانی می تواند بی نهایت دردناک باشد و ممکن است سبب سست شدن دندان در حفره دندانی شود.

عفونت از نوک ریشه دندان خود را به لثه رسانده و باعث تورم و ایجاد درد شدید آن میشود! معمولا درمان در این حالت کمی پیچیده تر بوده ودر مواردی ممکن است لازم باشد دندان را کشید. در موارد پیشرفته تر از عفونت، آبسه دندان ممکن است به نواحی حساسی از سر و گردن نیز برسد که برای آن نیاز به جراحی های پیچیده در اتاق عمل باشد.
متأسفانه درمان دندانهای دچار آبسه بسیار مشکل و گاه غیرممکن است. در صورت بروز آبسه و عفونت دندانها، استفاده سرخود از آنتی بیوتیک به هیچ وجه توصیه نمی شود، چرا که گاهی مصرف نابجای آنتی بیوتیکها باعث پنهان شدن علائم یا مقاوم شدن میکروبها می گردد. پس در صورت بروز آبسه های دندانی در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه نمود تا اقدامات درمانی لازم به عمل آید. از طرفی باقی گذاشتن دندانهای عفونی در دهان بسیار خطرناک است، چون علاوه بر تاثیر عفونت بر سلامت عمومی بدن ، در برخی موارد عفونت دندانهای شیری بر روی جوانه دندانهای دائمی زیرین تاثیر گذاشته، باعث نقص ساختاری این دندانها می شود.
نقش اصلی در درمان آبسه های دندانی، اول حذف عامل عفونت است که این عمل به صورت باز کردن راهی مثل بریدن بافت های روی آبسه، عصب کشی دندان یا حتی خارج کردن دندان برای خروج چرک انجام می شود و دومین راه تجویز آنتی بیوتیکهای لازم برای کامل شدن درمان و حذف مواد عفونی است که البته هر دو مورد باید در مطب و با نظر دندان پزشک انجام شود.
اگر آبسه ها در نواحی سطحی و در مجاورت استخوان فک باشد، مشکل چندانی پیش نمی آید و به آسانی می توان آن ها را کنترل و درمان کرد اما اگر این عفونت به فضاهای عمقی مانند فضاهای اطراف حلق، مجاری تنفسی و حتی اطراف مغز راه پیدا کند می تواند بسیار خطرناک باشد و موجب انسداد راه های تنفسی، درگیری مغز و مننژیت (التهاب پرده مغز) و انتشار در خون شود.
حتی اگر به یک آبسه سطحی به موقع رسیدگی نشود این عفونت می تواند به بافت های عمقی تر گسترش یابد و دردسرساز شود

.

مکانیسم آبسه دندان :

منطقه محدودی از چرک ناشی از عفونت باکتریایی است سیستم ایمنی بدن به عفونت واکنش نشان می دهد گلبول های سفید خون را به محلول عفونت می فرستد تا به مقابله با آن بپردازد.

چرک مخلوطی از سلولهای مرده و زنده خون آنزیم ها و بقایای تخریب شده سلول ها و بافت هاست وقتی که راهی برای خروج چرک وجود داشته باشد آبسه تشکیل می شود.
آبسه ها در هر جای بدن می توانند تشکیل شوند در دهان آبسه ها در بافت لثه یا در ریشه های دندان و بافت های اطراف دندان تشکیل می شود. علت آن می تواند تروما (غذا یا بقایای جمع شده در عمق لثه) باکتری ها ( که وارد فضای پالپ شده اند) یا یک پاکت پریودنتالی عمیق باشد.
افراد با مقاومت کم بدن در معرض تشکیل بیشتر آبسه ها هستند. در ابتدا آبسه ممکن است موجب سردرد شود که می تواند شدید باشد عصب دندان می تواند عفونی شود عفونت از لثه گذشته و در دهان باز شود وقتی آبسه به دهان راه باز می کند درد کاهش می یابد اما درمان دندانپزشکی بایستی انجام شود.
اگر آبسه درمان نشود عفونت به سایر جاهای سر و گردن گسترش می یابد.

علائم آبسه دندان

علائم اصلی آبسه دندان بتدریج ظاهر شده و ممکن است شامل موارد زیر باشد :

درد شدید در لمس دندان مبتلا و حین گاز زدن و جویدن
سست شدن دندان مبتلا
تورم حساس و قرمز رنگ لثه روی ریشه دندان
آزاد شدن چرک به داخل دندان
اولین علامت این آبسه های خطرناک به طور معمول تب بالا و بی حالی است.
در این شرایط حال عمومی بیمار خوب نیست و فرد احساس درد، دشواری در بلعیدن غذا و آب دارد، با توجه به این که پزشک می تواند این آبسه را احساس کند و تشخیص دهد باید به محض بروز علایم به دندان پزشک مراجعه کرد.
در این مرحله بسیار مهم است که مشخص شود، عفونت در کجا وجود دارد تا به موقع بتوان از طریق جراحی به آن رسیدگی و عفونت را تخلیه کرد که در این مرحله باید فرد در بیمارستان بستری و با عمل جراحی، این آبسه و چرک تخلیه شود.
در این مورد مصرف آنتی بیوتیک خوراکی بی فایده است و باید در بیمارستان آنتی بیوتیک به صورت وریدی به بیمار تزریق شود.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، اگر آبسه درمان نشود، ممکن است عفونت از دندان به سطح لثه کانال زده و یک تورم دردناک که آبسه دندان نامیده می شود، شکل بگیرد. اگر آبسه دندان بترکد چرک به داخل دهان آزاد شده و درد را کاهش می دهد. اگر عفونت گسترش یابد ممکن است صورت متورم و دردناک شود و گاها تب نیز ایجاد شود. اگر به آبسه دندان مشکوک شدید بایستی هر چه سریع تر با دندانپزشک خود مشورت کنید

.

تشخیص

معمولاً دندانپزشک آبسه دندان را با معاینه دهان و دندان تشخیص می دهد.

راه های تشخیص:

ضربه آرام به دندان ها
آزمایش حرارتی
استفاده از یک تستر الکتریکی
ممکن است استفاده از X.ray هم ضرورت داشته باشد.
وقتی آب تخلیه می شود علایم آبسه فرو کش میکنند اما عفونت کما کان پابرجاست تا زمانی که دندان درمان شود.

درمان

ابتدا بایستی آبسه تخلیه شود که با آن درد و مقدار زیادی عفونت کاهش می یابد سپس درمان ریشه ممکن است لازم باشد و بایستی سریعاً انجام شود. اگر آبسه بافت لثه را درگیر کرده باشد توصیه می شود دهان را با آب گرم شستشو کنید این کار چند بار در روزوچندین روز بایستی انجام شود. استفاده از آنتی بیوتیک برای حذف کامل عفونت ضروری است. مدتی بعد رادیوگرافی از دندان برای اطمینان از حذف عفونت لازم است.
دندان عقل هم می تواند موجب آبسه و عفونت شود، به طور معمول دندان های عقل نیمه نهفته می تواند موجب آبسه شود. اگر نیمی از دندان عقل شما زیر لثه نهفته است، لثه اطراف آن می تواند روی دندان را بگیرد و میکروب ها در لثه اطراف این دندان جمع شود و با تحریک این بافت (هنگام گاز گرفتن لثه) دندان عقل عفونی و دچار آبسه شود بنابراین در این مواقع لازم است ابتدا با مصرف آنتی بیوتیک مناسب، عفونت اطراف دندان عقل کنترل و سپس دندان عقل از دهان خارج شود چرا که عفونت اطراف این دندان می تواند موجب درگیری فضاهای عمقی تر هم شود که این امر خطرناک است.
ممکن نیست آبسه ها آن قدر وسیع شود که نیاز به تخلیه بافت و استخوان های صورت مانند استخوان گونه و … باشد به طور معمول چنین اتفاقی پیش نمی آید و آبسه ها موجب درگیری استخوان نمی شود که نیاز به خارج کردن استخوان باشد، فقط نیاز است محل تجمع چرک تخلیه شود.

پیشگیری

رعایت بهداشت خوب دهان با تمیز نکه داشتن لثه ها و دندان ها از بقایای غذایی می تواند پیشگیری کننده باشد معاینات منظم دندانپزشکی بسیار مهم است اگر شما یک سیستم ایمنی ضعیف داشته باشید دندانپزشک را از این امر آگاه کنید.